အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကာလ တရားမွ်တမႈေဖာ္ထုတ္ျခင္း

Transitional Justice


“အတိတ္မွာျဖစ္ခဲ့တာေတြကို ခြင့္လြတ္နားလည္လို႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေမ့လို႕မရပါဘူး။ အမွန္တရားဟာ ကာလတခုမွာ ေခါင္းငံုေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေခါင္းမက်ိဳးပါဘူး။ သမိုင္းဆိုတာလည္း အခ်ိန္တခု ယူရတတ္ပါတယ္။”


ႏိုင္ငံေတြ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြ ဒီမိုကေရစီစနစ္တရပ္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းေတာ့မယ္ဆိုရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ တရားမဲ့မႈေတြ လူမဆန္မႈေတြ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ - ဒါေတြကို ဘယ္လို ကိုင္တြယ္ၾကမလဲဆိုတာ ရင္ဆိုင္ရပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အသြင္ကူးေျပာင္းတဲ့ လူ႕အဖဲြ႕အစည္းတရပ္အတြက္ စိန္ေခၚခ်က္ပါ။ ဒိမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလတရပ္မွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအာဏာပိုင္/အစိုးရ တရပ္အေနနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္မႈ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈနဲ႕ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးကိစၥရပ္ေတြကို အေလးေပးရပါတယ္။ အခုလို ၿပီးခဲ့တဲ့လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို ျပန္လွည့္ၾကည့္တာဟာ တည္ၿငိမ္မႈနဲ႕ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကို ထိခိုက္စရာရိွတယ္လို႕ ယူဆ စရာေတာ့ ရိွပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ယခင္အုပ္ခ်ဳပ္သူေဟာင္းမွာ အာဏာတစံုတရာ ၾသဇာတစံုတရာရိွေနတုန္းပဲဆိုရင္လည္း အာဏာသိမ္းမႈလိုမ်ိဳး အျခားအၾကမ္းဖက္မႈေတြ ထပ္ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ဒီေၾကကဲြစရာျဖစ္ရပ္ေတြကို ပစ္ပယ္ထားဦးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေနာင္မွာ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ထိခိုက္လာစရာရိွပါတယ္။ မတရားမႈေတြ လုပ္လို႕ရတယ္ - ေမ့ပစ္လို႕ရတဲ့ - ဖံုးကြယ္ပစ္လို႕ရတယ္ဆိုတဲ့ အစဥ္အလာတရပ္ကို အဆံုးမသတ္ႏိုင္သေရြ႕ ဥပေဒစိုးမိုးမႈကို ၿခိမ္းေျခာက္ေနဦးမွာပါ။ ဒါ့အျပင္ နစ္နာခံစားခဲ့ရသူေတြ က်န္ရစ္သူေတြကို တစံုတရာ ေက်နပ္ႏိုင္တဲ့အတိုင္းအတာတခုအထိ ႏိုင္ငံေတာ္က မေျဖရွင္းေပးသေရြ႕ - ဒီလူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြင္းမွာ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က တာ၀န္ယူမေျဖရွင္းေပးႏုိင္သေရႊ႕ေတာ့ - လာမယ့္ ဒီမိုကေရစီလူေဘာင္ဟာ ခို္င္ခံမွာမဟုတ္ပါဘူး လူ႕အခြင့္အေရးေတြကို အျပန္အလွန္ေလးစားလိုက္နာတဲ့ လူ႕ေဘာင္ျဖစ္လာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈမွာ တရားမွ်တမႈေတြ ျပန္လည္ေဖာ္ထုတ္တာဟာ - ဥပေဒစိုးမိုးေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ႏိုင္ေရးအတြက္ျဖစ္ပါတယ္ ျပႆနာကို အၾကမ္းဖက္ေျဖရွင္းရင္ မွန္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆ ႏိုင္ငံေရးအစဥ္အလာကို ျဖတ္ေတာက္တာျဖစ္ပါတယ္၊ လူ႕အခြင့္အေရးကို တန္ဖိုးထားတဲ့ အစဥ္အလာေတြ အနာဂတ္ဒီမိုကေရစီႏို္င္ငံေတာ္မွာ ထြန္းပလာေစဖို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြရိွလာရင္ ခြင့္လႊတ္မွာမဟုတ္ဘူးဆိုတဲ့သေဘာမ်ိဳး အကာအကြယ္ယူတာလို႕လည္း ေျပာႏိုင္ပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တာေတြကို သင္ပုန္းေခ်ပါတယ္၊ ခြင့္လႊတ္ႏိုင္ပါတယ္ဆိုပါေစဦး။ ေမ့လို႕မရႏိုင္ပါဘူး။ ေမ့ေဖ်ာက္ခံလိုက္ရတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒီလူ႕အဖဲြ႕အစည္းအတြင္း တျပန္လည္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လက္စားေခ်မႈေတြ ရိွေနဦးမွာပါ။ ဒါေတြကို ဘယ္လိုသင္ခန္းစာထုတ္မလဲ နိဂုံးခ်ဳပ္မလဲ အေျဖထုတ္မလဲ။ တရားဥပေဒအရ ႏို္င္ငံေရးအရ လူ႕က်င့္၀တ္အရ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအစိုးရက တာ၀န္ယူရပါမယ္။

တရားမွ်တမႈေဖာ္ထုတ္ၾကတဲ့ေနရာမွာ နည္းနာအမ်ိဳးမ်ိဳးသံုးပါတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္သူေတြကို အေရးယူတာကေန - အေရးယူတာမဟုတ္ပဲ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ေပးလိုက္တာအထိ ရိွပါတယ္။ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးတယ္ဆိုတာကိုက အျပစ္ရိွတယ္ဆိုတာကို လူ႕အဖဲြ႕အစည္းက သတ္မွတ္တာပါ။ ၿပီးေတာ့ ဖံုးကြယ္ထားခံရတဲ့ အမွန္တရားေတြ ေဖာ္ထုတ္တာ လုပ္ၾကပါတယ္။ နစ္နာခဲ့သူေတြ က်န္ရစ္သူေတြအတြက္ ေက်နပ္ေလာက္တဲ့ပံုစံ ႏိုင္ငံေတာ္က စီစဥ္ေပးတာေတြရိွပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ တရားစီရင္ေရးစနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေတြကို ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲတာမ်ိဳးေတြရိွပါတယ္။ ဒီနည္းနာပိုင္းမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈ ေနာက္ခံေတြ၊ လက္ရိွႏိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမႈအေျခအေနေတြနဲ႕ လိုက္ေလ်ာ္ညီေထြေအာင္ ဖန္တီးၾကပါတယ္။

ယဥ္ေက်းတဲ့လူ႕အဖဲြ႕အစည္းတရပ္ ကူးေျပာင္းမႈတိုင္းမွာ အခက္အခဲရိွပါတယ္ စိန္ေခၚခ်က္ရိွပါတယ္ သိမ္ေမြ႕ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စိန္ေခၚခ်က္ေတြေၾကာင့္ ၾကန္႕ၾကာမႈေတြရိွတယ္ဆိုၿပီး ေရွာင္သြားလို႕မရပါဘူး။ က်ေနာ္တို႕ ျမန္မာ့ႏို္င္ငံေရးမွာလည္း ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးၿပီး အသြင္ကူးေျပာင္းၾကမယ္ဆိုရင္ တရားမွ်တမႈေဖာ္ထုတ္ေရးဟာ မျဖစ္မေန ပါ၀င္သင့္တယ္လို႕ ယူဆပါတယ္။

ဇိုးဇက္
ေအာက္တိုဘာ ၂၊ ၂၀၀၈။

(အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ တရားမွ်တမႈေဖာ္ထုတ္ၾကတဲ့ အျခားႏိုင္ငံတကာအေတြ႕အႀကံဳေတြ၊ ဒီအတြက္ မူ၀ါဒေတြ ဘယ္လိုခ်မွတ္ၾကတယ္ဆိုတာနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ေလ့လာထားသမွ်ကို အလ်ဥ္းသင့္ရင္ ေရးပါဦးမယ္။ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေလ့လာခ်င္ရင္ေတာ့ http://www.ictj.org/en/tj/ ကို ဖတ္ပါ။)

Rest of your post