ၿမန္မာၿပည္အတြက္ေမးခြန္းမ်ား (အပိုင္း ၁၂)

၁၈၈၆ ခုႏွစ္ အထက္ၿမန္မာၿပည္ အဂၤလိပ္-ၿမန္မာ စစ္ပြဲ

အဂၤလိပ္-ျမန္မာစစ္ပြဲမ်ား

-ေအာင္သူၿငိမ္း-

ဦးသန္႔ျမင့္ဦးရဲ႔ ေျခရာေဖ်ာက္ျမစ္ (The River of Loststeps) စာအုပ္မွာ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႔ ၁၉ ရာစုအဆန္းပိုင္း အေျခအေနေတြကို သူက "စစ္ပြဲမ်ား" ဆိုၿပီး ဆက္လက္တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္မင္း ဆက္ရဲ႔ အက်ပိုင္းကာလမွာ အင္အားႀကီးလာတဲ့ အေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီနဲ႔ ၂-ႏွစ္ၾကာ စစ္ပြဲျဖစ္လို႔ ျမန္မာ ႏိုင္ငံလြတ္လပ္ေရး ဆံုးရႈံးရပံုေတြကို ဆက္လက္တင္ျပခဲ့ပါတယ္။

စာဖတ္ မိတ္ေဆြမ်ားခင္ဗ်ား

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ရဲ႔ အတက္ပိုင္း၊ ဘုန္းမီးေနလ ေတာက္ပခ်ိန္ဟာ အေလာင္းဘုရား ဦးေအာင္ေဇယ် ကာလမွသည္ ဘိုးေတာ္ဘုရား နတ္ရြာစံတဲ့အခ်ိန္အထိ ၆၆ ႏွစ္ၾကာလို႔ ေျပာႏိုင္ၿပီး၊ ဘႀကီးေတာ္မင္းလက္ ထက္ကေန ပါေတာ္မူခ်ိန္အထိ ၆၆ ႏွစ္မွာ အက်ပိုင္းကို ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။

စစ္မျဖစ္ခင္ အေျခအေနကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ျမန္မာဘုရင္ေတြက စစ္ပြဲေတြေအာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့အေပၚ မာန္တက္ေနၾက ၿပီး၊ ယခင္နယ္ပယ္ၾသဇာ ခ်ဲ႔ထြင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေအာင္ျမင္မႈေတြမွာလည္း သာယာေနခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ ကမၻာ့ အေျခအေနကလည္း ေျပာင္းလဲလာေနပါတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ေတြက အဂၤလိပ္-အေရွ႔အိႏၵိယကုမၸဏီကို သူတို႔ ရဲ႔ အဓိက ရန္သူအျဖစ္ တြက္ဆမွတ္ယူထားၾကပါတယ္။ တခ်ိန္ ဦးေအာင္ေဇယ်ကာလက မြန္ေတြက ျပင္သစ္ ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ ျဖစ္ေတာ့၊ ျမန္မာေတြက အဂၤလိပ္ေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ဖြဲ႔ခ်င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အဂၤလိပ္ ေတြက သူတို႔ရဲ႔ နယ္ပယ္ၾသဇာခ်ဲ႔ထြင္ေရးမွာ အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္လာႏိုင္တာကိုလည္း ေတြးပူခဲ့ၾကပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေတြရဲ႔ အေရွ႔အိႏၵိယ ကုမၸဏီအလံေတြက ကမ္းေျခအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ တလႊားလႊားထူလာေနတဲ့ သတင္းေတြကို ျမန္မာဘုရင္ေတြက ရထားၿပီး၊ အဂၤလိပ္ေတြဟာ ေညာင္ပင္လို အေျခခ်ခြင့္ရၿပီးရင္ အရင္အပင္ ကို ဝါးၿမိဳလိမ့္မယ္လို႔ ျမင္ထားၾကပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း အင္းဝေရႊနန္းေတာ္မွာ စစ္ေအာင္ပြဲအရွိန္ကို ယစ္မူးသာယာလို႔ ကမၻာ့အေျခအေနကိုလည္း မ်က္ေျချပတ္ ေနခဲ့တဲ့ သူေတြ ရွိပါတယ္။ အင္းဝေနျပည္ေတာ္ ၾသဇာအႀကီးဆံုးကာလကို ဆက္ခံရတဲ့အခ်ိန္ ဘႀကီးေတာ္မင္းလက္ထက္ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္မွာလည္း စစ္လိုလားအားသန္သူေတြက ႀကီးစိုးေနရာရထားတယ္လို႔ စာေရးသူ ဦးသန္႔ျမင့္ဦးက သံုးသပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ မိဘုရားႀကီး နန္းမေတာ္မယ္ႏုနဲ႔ အာဏာတပ္မက္ သူ သူ႔ရဲ႔ေမာင္ေတာ္သူ စလင္းၿမိဳ႔စား ေမာင္အိုတို႔က စစ္ကိုလိုလားၾကပါတယ္။ ဒီအုပ္စုက အေနာက္ဖက္ ေဒသခ်ဲ႔ထြင္ေရးကို အာသီသရွိေနၾကၿပီး စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဳလဟာလည္း သည္အုပ္စုနဲ႔ ေပါင္းမိၾကတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ေဘးပတ္ဝန္းက်င္ အေျခအေနေတြ ျပန္ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ သည္ကာလမွာ အေရွ႔ဖက္တံခါးက ပိတ္ခဲ့ၿပီလို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ဆင္ျဖဴရွင္လက္ထက္မွာ ထိုင္းႏိုင္ငံ၊ အယုဒၾၶြယကို ေအာင္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း မန္ခ်ဴး တရုတ္ေတြ က်ဴးေက်ာ္လာတာေၾကာင့္ ျပန္ဆုတ္ခဲ့ရပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ထိုင္းေတြအတြက္ အင္အားျပန္စု ခ်ိန္ ရလာခဲ့ၿပီး ပင္လယ္ကမ္းေျခၿမိဳ႔ ယခုဘန္ေကာက္အနီးမွာ မဟာခ်က္ကရီဦးေဆာင္ၿပီး ျပန္လည္ထူေထာင္ခဲ့ ၾကပါတယ္။ ထိုင္းေတြက သူတုိ႔ၾသဇာကိုေတာင္ အိမ္နီးခ်င္း ကမ္ေဘာဒီးယား၊ မေလးရွားနဲ႔ မဲေခါင္ျမစ္ဝွမ္း ေဒသေတြဖက္ကို ခ်ဲ႔ေနခဲ့ ၾကပါၿပီ။ ျမန္မာေတြ ေနာက္တႀကိမ္ျပန္သိမ္းပိုက္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေတာ့ပါ ဖူး။ အေရွ႔ေျမာက္ဖက္ကို ထပ္တိုးဖို႔ဆိုတာ လည္း မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ တရုတ္ဧကရာဇ္ၾသဇာက ျမန္မာတို႔ တံခါးဝ နားေရာက္ေနၿပီး စစ္ျဖစ္ထားတာလည္း မၾကာေသးပါဘူး။ ျဖစ္ႏိုင္တာက ၁၇၈၄ ခုမွာ ရခိုင္ကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္း ပိုက္ခဲ့ၿပီး အေနာက္ဖက္ကို ဆက္လက္ၾသဇာခ်ဲ႔ေရး ပဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါေတာ့တယ္။ ျမဝတီဦးစကလည္း ပန္းဝါနယ္စပ္ ထိေတြ႔မႈေတြမွာ အဂၤလိပ္ေတြကို အႏိုင္ရၿပီး စစ္တေကာင္း အထိ ခ်ီတက္သိမ္းပိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကိစၥအတြက္ အဂၤလိပ္ေတြဖက္ကလည္း ရတက္မေအးဖြယ္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈလို ျမင္လာၾကပါတယ္။

ေနာက္တခု ျမန္မာဘုရင္ေတြ ၾသဇာခ်ဲ႔ဖို႔စဥ္းစားလာတာက မဏိပူ၊ အာသံနဲ႔ ျဗဟၼပုတၱရျမစ္ဝွမ္းေဒသဖက္ကို ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဒသက ၾသဇာၿပိဳင္ေနၾကတဲ့ မင္းငယ္ေတြကလည္း အခ်ဳိ႔က အဂၤလိပ္ဖက္၊ အခ်ဳိ႔က အင္းဝ ျမန္မာဘုရင္ဖက္ အကူအညီ ေတာင္းခဲ့ၾကပါတယ္။ သည္လိုနဲ႔ ကိုလိုနီခ်ဲ႔လာသူ အဂၤလိပ္နဲ႔ အင္းဝျမန္မာဘုရင္ ေတြ ထိပ္တိုက္ေတြ႔စရာ အေၾကာင္း ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလမွာ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံခ်ဳပ္က အေရွ႔အိႏၵိယ ကုမၸဏီအႀကီးအကဲေတြကို "စစ္ပြဲကေတာ့ ေရွာင္လႊဲမရႏိုင္ေတာ့ဘူး။ မာနေထာင္လႊားလြန္းေနတဲ့ ျမန္မာဘုရင္ေတြကို က်ဳိးႏြံသြားေအာင္ ပညာေပးဖို႔ေတာ္ၿပီ" လို႔ ဆိုလာခဲ့ပါေတာ့တယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ၁၈၂၄ ခုႏွစ္၊ မတ္လမွာ စစ္ေၾကညာခဲ့ပါေတာ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ၂-ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ ကုန္က် စရိတ္ အမ်ားဆံုးနဲ႔ အဂၤလိပ္-အိႏၵိယသမိုင္းမွာ အရွည္လ်ားဆံုးစစ္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဥေရာပတိုက္သား နဲ႔ အိႏၵိယစစ္သား ၁၅,ဝဝဝ ေသဆံုးခဲ့ရၿပီး၊ ျမန္မာစစ္သားေတြက ပိုလို႔ေသဆံုးခဲ့ရဖြယ္ ရွိပါတယ္။ စစ္စရိတ္ အဲသည္ေခတ္က ေပါင္ ၅ သန္း၊ အခုေခတ္ေငြလဲႏႈန္းနဲ႔တြက္ရင္ ေဒၚလာ ၁၈. ၅ ဘီလီယံေလာက္ကုန္က်ခဲ့ရပါ တယ္။ ၿဗိတိသွ်တပ္ေတြကို ကြပ္ကဲလာသူ က ဆာ အာခ်ီေဘာ ကင္းဘဲပါ။ စေကာ့လူမ်ဳိး ေတာင္ေပၚသားျဖစ္ၿပီး အိႏၵိယစစ္ေျမျပင္မွာ ႏွစ္ ၃ဝ ေက်ာ္ႏႊဲလာတဲ့သူပါ။ သူနဲ႔အတူ အင္အား ၁ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္ပါလာၿပီး ရန္ကုန္ဆိပ္ ကမ္းကတဆင့္ ေရႊတိဂံုကုန္းေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့့ၾကပါတယ္။

ျမန္မာဘုရင္ေတြဖက္က အားကိုးရတဲ့ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၾၶြဳလက ရခိုင္စစ္မ်က္ႏွာကို ေရာက္ေနၿပီး သည္အခ်ိန္ မွာ ျမန္မာဘုရင္ေတြဖက္ကလည္း ရသမွ် စစ္အင္အားကိုစုလို႔ ခုခံၾကရပါေတာ့တယ္။ အဂၤလိပ္ေတြဖက္က စစ္ေရး အစီအမံ ေရးဆြဲသူေတြက ရန္ကုန္က်ရင္ သိပ္မၾကာခင္ဆိုသလို ျမန္မာဘုရင္ေတြဖက္က စစ္ေျပၿငိမ္းဖို႔ ကမ္းလွမ္းလာမယ္လို႔ တြက္ထားေသာ္လည္း ခုခံမႈ အႀကီးအက်ယ္နဲ႔ ၾကံဳခဲ့ရပါတယ္။ နာမည္ေက်ာ္ စစ္သူႀကီး ေတြလည္း တိုက္ပြဲမွာ က်ဆံုးခဲ့ၾကရပါတယ္။ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဴလ ရခိုင္စစ္မ်က္ႏွာကေန ရန္ကုန္စစ္မ်က္ႏွာ ကို မိုးတြင္းကာလ ခရီးၾကမ္းကို ျဖတ္ေက်ာ္ ခ်ီတက္လာခဲ့ၿပီး ျပန္ေရာက္လာပါတယ္။ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဴလ ျပန္ ေရာက္လာေတာ့ ျမန္မာစစ္တပ္ေတြ လည္း အားတက္ၾကပါတယ္။ သူကလည္း အဂၤလိပ္ေတြ မေမွ်ာ္လင့္ထား တဲ့ စစ္ေရးနည္းပရိယာယ္ေတြနဲ႔ ရန္ကုန္ကို ျပန္ရဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္ ေတြကိုယ္တိုင္ အံ့ၾသတုန္လႈပ္ ခဲ့ရတဲ့ ကတုတ္က်င္းတူးတိုက္တဲ့ စစ္ပြဲေတြနဲ႔ ေရႊတိဂံုကုန္းေတာ္ကို ျပန္ရဖို႔ စစ္ ဆင္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္အင္အားက မမွ်ေတာ့ပါဘူး။ အဂၤလိပ္ေတြ ဖက္မွာက ကြန္ဂရိဖ္ ဒံုးက်ည္ေရာ့ကက္ေတြသံုးလို႔ ပစ္ခတ္ ႏိုင္တဲ့ အေျခအေန ျဖစ္ေနပါၿပီ။ သည္လိုနဲ႔ ဓႏုျဖဴ ခံတပ္ တိုက္ပြဲမွာ စစ္ သူႀကီး မဟာဗႏၾၶြဳလကိုယ္တိုင္ က်ဆံုးခဲ့ရ ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာစစ္သူႀကီးမဟာေနမ်ဳိးက ရန္ကုန္ကို တန္ျပန္ဝိုင္းပတ္ႏိုင္ဖို႔ ထိုးစစ္ေတြလည္း ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါ ေသးတယ္။ ျမန္မာျပည္ ေျမာက္ဖက္ေတာင္တန္းေဒသေတြက ရွမ္းတပ္ေတြလည္း ပါဝင္ခုခံခဲ့ၾကပါတယ္။ မွတ္တမ္းေတြအရ စစ္ပြဲမွာ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ၿပီျဖစ္တဲ့ ရွမ္းေစာ္ဘြားေတြ၊ စစ္သူႀကီးေတြအျပင္ ျမင္းစီးလာ တဲ့ ရွမ္းမိန္းမ ပ်ဳိ ၃ ဦးက ဦးေဆာင္ တိုက္တာေတြ ၾကံဳခဲ့ရတယ္လို႔လဲ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္အေျခအေနကို အကဲခတ္မိတဲ့ သာယာဝတီမင္းသားကေတာ့ ေစာေစာစစ္ေျပၿငိမ္းဖို႔ ဘုရင္ကိုတင္သြင္းခဲ့ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္ မွာေတာ့ ဝန္ထမ္းတသိန္းေက်ာ္ရွိ ေနတဲ့ ကုမၸဏီတခုရဲ႔ စစ္တပ္ေတြနဲ႔ ျမန္မာဘုရင္ အင္ပိုင္ယာတခုလံုးက တပ္ေတြ ရင္ဆိုင္တိုက္ရတဲ့ စစ္ပြဲ သဖြယ္ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ သူ႔အၾကံကို စစ္လိုလားသူ အုပ္စုက လက္မခံ ၾကပါဘူး။ ျမန္မာတပ္ေတြက ကြၽန္းသစ္နဲ႔ ေပတရာေက်ာ္တဲ့ တိုက္ေလွကို ေဆာက္လို႔ ၆ ေပါင္ဒါ- ၁၂ ေပါင္ဒါ အေျမာက္ကိုတင္ၿပီး ေရေၾကာင္းမွာ ခုခံဖို႔ ျပင္ဆင္ ပါေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿဗိတိသွ်ေတြရဲ႔ အသစ္ေဆာက္လာ တဲ့ တိုက္သေဘၤာ ဒိုင္ယာနာကို မယွဥ္သာေတာ့ပါဘူး။ ဒိုင္ယာနာသေဘၤာက ႀကီးႀကီးမားမား မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ျမင္း ေကာင္ေရ ၆ဝ အား ေရေႏြးေငြ႔အင္ဂ်င္ကို သံုးထားၿပီး ေလွေပၚမွာလည္း ေရာ့ကက္ဒံုးက်ည္ပစ္ ႏိုင္တဲ့ စင္ေတြ ဆင္ထားပါတယ္။ သေဘၤာေသးတဲ့အတြက္ ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ခ်ီတက္တဲ့ခရီးမွာ အသံုးဝင္လွၿပီး စက္အျမန္ႏႈန္း၊ လက္နက္ပစ္အားအရလည္း ျမန္မာသေဘၤာေတြ မယွဥ္သာ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ရဲ႔ ေရတပ္တခုလံုးလည္း ျပဳတ္ျပဳတ္ျပဳန္းခဲ့ရပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးေတာ့ ၿဗိတိသွ်တပ္ေတြက ရႏၱပိုလို႔ေခၚတဲ့ အင္းဝေရႊနန္းေတာ္နဲ႔ ၄ ရက္ခ်ီအကြာ၊ မိုင္ ၄ဝ ေလာက္ပဲ ေဝးတဲ့ ရႏၱပိုကို ေရာက္လာပါတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ကလည္း စစ္ေျပၿငိမ္းစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ လက္ခံလိုက္ရပါေတာ့ တယ္။ ရႏၱပိုစာခ်ဳပ္အရ ျမန္မာဘုရင္က ဂ်င္းတီးယား၊ ကခ်ာ၊ အာသံအေရးေတြမွာ ဝင္ေရာက္လက္မရႈပ္ေတာ့ ဖို႔ သေဘာတူရတဲ့အျပင္ ျမန္မာဘုရင္ပိုင္နက္ မဏိပူ၊ ရခိုင္ေဒသ၊ တနသၤာရီေတြကိုလည္း ေပးလိုက္ရပါတယ္။ အင္းဝနန္းေတာ္မွာ ၿဗိတိသွ်သံတဦးကို ထားဖို႔သေဘာတူရတဲ့အျပင္ ေပါင္စတာလင္တသန္း (ဒီကေန႔ ေငြတန္ ဖိုးနဲ႔ ေဒၚလာ ၅ သန္း) စစ္ေလွ်ာ္ေၾကးလည္း ေပးရပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ၿဗိတိသွ်စစ္သူႀကီး ကင္းဘဲက ကေနဒါ နယူးဘရန္းဝစ္ အရပ္ကို နန္းရင္းဝန္အျဖစ္ခန္႔အပ္ ရာထူးတိုး တာဝန္ေပးခံရပါတယ္။ ျမန္မာဘုရင္ေတြအတြက္ကေတာ့ လြတ္လပ္ေရးဆံုးရႈံးရဖို႔ ကနဦးအေျခ အေနကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ ၾကံဳၾကရပါေတာ့တယ္။

ေနာက္တပတ္မွာေတာ့ ကိုလိုနီလက္ေအာက္က်ေရာက္ခဲ့ရတဲ့ ေနာက္ပိုင္းအေျခ အေနေတြကို ဆက္လက္တင္ ျပပါမယ္။ အားလံုး ၿငိမ္းခ်မ္းေပ်ာ္ရႊင္ႏိုင္ၾကပါေစ။

မွတ္ခ်က္။ ဤေဆာင္းပါးအား RFA -ၿမန္မာ အစီအစဥ္ မွတဆင့္ ေလလႈိင္းကေနထုတ္လႊတ္သြားၿပီးၿဖစ္သည္။ စာေရးသူ ၏ခြင့္ၿပဳခ်က္ အရ စာဖတ္သူတုိ႔အား အခန္းဆက္မ်ားၿဖင့္ ေဖာ္ၿပသြားမည္ ၿဖစ္သည္။

Rest of your post