ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္မ်ား

စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ လူမွဳေရးလုပ္ငန္းေတြမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ဘာသာေရးအဖြဲ႕ေတြမွာျဖစ္ျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာ တခ်ိဳ႕က လူအမ်ားၾကားမွာ ေရပန္းစားတာ၊ တခ်ိဳ႕က ေနာက္ကြယ္က ၾကိဳးကိုင္ေခါင္းေဆာင္မွဳေပးတာ၊ တခ်ိဳ႕က လုပ္နည္းလုပ္ဟန္အရ ေခါင္းေဆာင္တာ၊ တခ်ိဳ႕က အေတြးအေခၚအရ ေခါင္းေဆာင္တာ ဆိုျပီး ပံုသ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေခါင္းေဆာင္သူေတြရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြထဲမွာမွ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြအတြက္ ေခါင္းေဆာင္မွဳအရည္အခ်င္းေတြ၊ ဆက္ဆံေရး အရည္အခ်င္းေတြ ျပည့္၀ေနဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီအရည္အခ်င္းေတြမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းအားနည္းခ်က္ေတြရွိေနရင္ မလိုလားအပ္တဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္တဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ျပိဳကြဲတာ၊ လုပ္ငန္းေတြ ျပိဳလဲတာ၊ ရည္မွန္းခ်က္ မျပည့္မီွတာေတြ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိပါတယ္။

ဆက္ဆံေရးဆိုတာမွာ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အသြင္သ႑ာန္ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ဆက္ဆံရမယ့္ အုပ္စုေတြရွိပါတယ္။ ဥပမာ- စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုရဲ႕ ဦးေဆာင္ဒါရိုက္တာတေယာက္ဟာ ကုမၸဏီရဲ႕ ဒါရိုက္တာ ဘုတ္အဖြဲ႕နဲ႕ ဆက္ဆံရပါတယ္။ ဒီလိုဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳကို တည္ေဆာက္ယူရပါတယ္။ စနစ္တက် စီမံခန္႕ခြဲမွဳ၊ လုပ္ငန္းအျမတ္အစြန္းရရွိမွဳ၊ ျပိဳင္ဘက္လုပ္ငန္းေတြကို အႏိုင္ယူႏိုင္မွဳ၊ ေစ်းကြက္အေျခအေနကို မ်က္ေျခမျပတ္သံုးသပ္ေလ့လာတတ္မွဳ၊ ေဖာက္သည္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး စတာေတြက ဒါရိုက္တာဘုတ္အဖြဲ႕က လိုလားတဲ့ အရည္အခ်င္းေတြျဖစ္ပါတယ္္။ ဒီအရည္အခ်င္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့အခါ ဘုတ္အဖြဲ႕က ေလးစားယံုၾကည္မွဳတိုးလာပါတယ္။ ဒါက Private company ေတြမွာပါ။ Public company ဆိုရင္ေတာ့ ရွယ္ယာထည့္၀င္ထားသူေတြက အက်ိဳးအျမတ္ရရွိမွု၊ ေစ်းကြက္ထိုးေဖာက္ႏိုင္တဲ့အင္အား၊ လုပ္ငန္းအမည္ေကာင္း စတာေတြကို လိုလားၾကပါတယ္။ လုပ္ငန္းၾကီးေတြမွာ shareholder အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ၾကတာက လုပ္ငန္းကိုဦးေဆာင္လုပ္ေနသူေတြနဲ႕ ရွယ္ယာပိုင္ဆိုင္သူေတြအၾကား ေကာင္းမြန္တဲ့ ဆက္ဆံေရးတခုကို တည္ေဆာက္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေခါင္းေဆာင္တေယာက္ဟာ ရွယ္ယာပိုင္ဆိုင္သူေတြ၊ ဒါရိုက္တာ ဘုတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕ပဲ ယံုၾကည္မွဳဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ရံုနဲ႕ ျပီးမလားလို႕ ေမးစရာရွိပါတယ္။ မျပီးေသးပါဘူး။ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းထားတဲ့ လုပ္ငန္းေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ျပိဳင္ဘက္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ေဖာက္သည္ေတြနဲ႕ လုပ္ငန္းအၾကား ဆက္ဆံေရး၊ suppliers ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးေတြလဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒါေတြအားလံုးထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ့ ဆက္ဆံေရးတခုကေတာ့ မိမိလုပ္ငန္းထဲက ၀န္ထမ္းေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးပါပဲ။ ျပင္ပလုပ္ငန္းေဆာင္တာမွာ သိပ္အလုပ္မ်ားသူေတြဟာ ကိုယ္ဦးေဆာင္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းတခုရဲ႕ ယႏၱရားကို လည္ပတ္ေနသူေတြကို ေမ့တတ္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကလဲ လက္ေထာက္ဒါရိုက္တာေတြ၊ မန္ေနဂ်ာေတြကို ယံုၾကည္မွုအရွိလြန္ျပီး လူရင္းေတြအေနနဲ႕ လႊတ္ထားလိုက္တာ၊ တခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့လဲ အလုပ္မ်ားလြန္းလို႕ ဂရုမစိုက္ျဖစ္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ကြက္လပ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ လူေတြရဲ႕ စိတ္မွာ အလုပ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဖာက္လြဲမွဳႏွစ္မ်ိဳးရွိတတ္ပါတယ္။ တခုက အလုပ္ကို ၾကိဳးၾကိဳးစားစားနဲ႕ သစၥာရွိရွိလုပ္ေပမယ့္ အသိအမွတ္ျပဳခံလိုတာနဲ႕ ေနာက္တခုကက်ေတာ့ အေၾကာင္း၊ အက်ိဳး တိုက္ဆိုင္မွုအေျခအေနတခုမွာ သစၥာေဖာက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီက႑မွာ ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ စည္းရံုးေရးကြက္လပ္ျဖစ္ေနရင္ အလုပ္ခြင္ရဲ႕ motivation ကေတာ့ က်စျမဲပါပဲ။

အခုေပးထားတဲ့ ဥပမာက လုပ္ခ၊ လစာ အေပၚတည္မွီမွဳ ပါ၀င္ေနတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြမွာ ျဖစ္တတ္တာေလးေတြပါ။ ဒီလိုလုပ္ငန္းေတြမွာေတာင္ ဒီအေျခအေနေတြ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္း ေတြမွာကေတာ့ ဒီထက္ ပိုၾကီးမားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြျဖစ္လာ တတ္တယ္လို႕ ဆိုရပါမယ္။ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းဆိုတာမွာ အစိုးရအဖြဲ႕၊ ပါတီ၊ တျခားအဖြဲ႕အစည္း အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ (၀န္ၾကီးခ်ဳပ္၊ သမၼတ) ျဖစ္သူဟာ သူ႕ရဲ႕ ကက္ဘိနက္နဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ပါတီတူ အမတ္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ အတိုက္အခံပါတီ အမတ္ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး၊ ျပည္သူလူထုနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ think-tank ေတြနဲ႕ ဆက္ဆံေရးဆိုျပီး ဆက္ဆံေရးအမ်ိဳးအစားမ်ားစြာ ရွိပါလိမ့္မယ္။ ဒီဆက္ဆံေရးေတြမွာ စနစ္တက်ျဖစ္ဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ ျပည္သူလူထုနဲ႕ ဆက္ဆံေရး၊ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးေတြ ေကာင္းမြန္ေနေပမယ့္ ကိုယ့္ပါတီ၊ ကိုယ့္အဖြဲ႕နဲ႕ ဆက္ဆံေရးမွာ သတိမမူမိတာေလးေတြေၾကာင့္ ပါတီရဲ႕ motivation က်သြားတာေတြလဲ အမ်ားၾကီးပဲရွိခဲ့တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ဘက္ေပါင္းစံု ဆက္ဆံေရး မတည္ေဆာက္ႏိုင္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ကြက္လပ္ေတြေၾကာင့္ ျပိဳလဲခ်ိနဲ႕သြားတဲ့ ပါတီေတြအမ်ားၾကီးပဲ။ ဒါက တကမၻာလံုးမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္အေနနဲ႕ဆိုရင္လဲ ဒီေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြကို အမ်ားအျပားေတြ႕ျမင္ေနရတယ္။ အာဏာရွင္က ႏိုင္ငံတႏိုင္လံုးရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္အာဏာနဲ႕ စီးပြားေရးအက်ိဳးအျမတ္ခံစားရယူခြင့္အာဏာေတြကို ရယူထားတာျဖစ္တယ္။ ဒီအတြက္ သူ႕ဘက္မွာ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္ေတြ အမ်ားအျပား တည္ေဆာက္ယူထားတယ္။ စစ္တပ္ကို အမိန္႕နာခံမွဳနဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတယ္။ ၾကံ့ဖြတ္၊ စြမ္းအားရွင္၊ အရံမီးသတ္ေတြကို စီးပြားေရး မက္လံုးနဲ႕ မွ်ားေခၚထားတယ္။ ေန႕စားေပးျပီး ရမ္းကားခိုင္းလို႕ရမယ့္ လူမိုက္ေတြေမြးထားတယ္။ ရပ္ကြက္ထဲအထိ အာဏာရွင္စနစ္ေရာက္ေအာင္ လုပ္ထားတယ္။ ဒါက ပကတိ အေျခအေနမွန္တရပ္ျဖစ္တယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ အဖိႏွိပ္ခံ ျပည္သူလူထုကေန ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြ ထြက္လာတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြ အမ်ားအျပား ထြက္လာတယ္။ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ထြက္လာတယ္။ ဘယ္ကဘယ္လို အယူအဆေတြနဲ႕ အေျခခံမွန္း မသိတဲ့ “ေတာ္လွန္ေရးၾကီးအဓြန္႕ရွည္ပါေစ“ ဆိုတဲ့ ေၾကြးေၾကာ္သံေတြကလဲ ထြက္လာေသးတယ္။ စနစ္တခုကို ေတာ္လွန္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးတိုင္းရဲ႕ ေနာက္ကြယ္မွာ စနစ္သစ္တခု တည္ေဆာက္ေရးဆိုတာ ဒြန္တြဲပါေနတာ။ ေတာ္လွန္ေရးကပဲ အဓြန္႕ရွည္ေနလို႕ ဘယ္အခ်ိန္မွာ စနစ္သစ္ကို တည္ေဆာက္ၾကမွာလဲ လို႕ ေမးစရာပဲ။

ဒီေတာ္လွန္ေရးမွာ ေရခ်ိန္အတက္အက်ေတြ ျဖစ္တယ္။ အေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္တယ္။ မေျပာင္းလဲတာ နည္းနည္းပဲရွိတယ္။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းအျပိဳင္အဆိုင္စိတ္ေတြ၊ ပုဂၢိဳလ္ေရးေရွ႕ တန္းတင္တာေတြ၊ ျပီးေတာ့ ေခါင္းေဆာင္မွဳကြက္လပ္ေတြ။ ဒါေတြမွာေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာေပမယ့္ ေျပာင္းလဲျခင္းမရွိဘူး။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္ေျပာင္းလဲမွဳဆိုတဲ့အခါ ရပ္တည္ခ်က္၊ ရည္မွန္းခ်က္ ေျပာင္းလဲမွဳေတြနဲ႕ ေရာေႏွာေျပာတတ္ၾကျပန္တယ္။ လုပ္နည္းလုပ္ဟန္နဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ဆိုတာက မတူညီဘူး။ ဆယ္တန္းကိုသံုးခါက်ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားတေယာက္က အရင္တုန္းက စာဖတ္တဲ့ပံုစံ၊ စာေမးပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္တဲ့ ပံုစံေတြကို ေျပာင္းလဲတာဟာ ဆယ္တန္းေအာင္ရမယ္ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ေျပာင္းလဲတာ မဟုတ္ဘူး။ တခါ ျဖတ္သန္းမွဳဆိုတာကို ေရွ႕တန္းတင္တာေတြလဲ ရွိတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳဆိုတာ ဆရာတဆူပဲ။ ဒါဟာအမွန္တရားပဲ။ ဒါေပမယ့္ အေတြ႕အၾကံဳနဲ႕ အသိဥာဏ္ကို ေပါင္းစပ္ျပီး မွ ဆရာတင္ရတဲ့ အခါေတြလဲရွိတယ္။ အသိဥာဏ္ကိုပဲ ဆရာတင္ရတဲ့ အခါေတြလဲ ရွိတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳ၊ အသိဥာဏ္၊ စဥ္းစားေတြးေခၚမွဳ၊ လက္ရွိအေျခအေနနဲ႕ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိမွဳစတာေတြ ေပါင္းစပ္မိဖို႕ အေရးၾကီးဆံုးပဲ။ ဆယ္တန္းသံုးခါက် ေက်ာင္းသားက ဆယ္တန္းတက္စေက်ာင္းသားကို စာဘယ္လိုက်က္လို႕ သြားေျပာခဲ့ရင္ အသိဥာဏ္ရွိတဲ့ ဘယ္ေက်ာင္းသားမ်ိဳးက လက္ခံမွာတဲ့လဲ။ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးမွာ ကိုယ္က တိုင္မင္ေခၚတဲ့အခ်ိန္ လူထုမလိုက္လာလို႕ မဆီမဆိုင္ လူထုၾကီးေၾကာက္ေနျပီလို႕ မွတ္ခ်က္ေပးတတ္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဒီအခ်က္ကို သတိျပန္ျပဳဖို႕ လိုလိမ့္မယ္။ လူထုနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ မွတ္ခ်က္မေပးခင္ လူထုၾကီးနဲ႕ ကိုယ္နဲ႕ ဘယ္ေလာက္အထိ ဆက္ဆံေရးရွိေနလဲ။ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မွဳဘယ္ေလာက္အထိ တည္ေဆာက္ျပီးျပီလဲ။ ကိုယ့္အေပၚရွိခဲ့ဖူးတဲ့ လူထုသေဘာထားဟာ လက္ရွိအေျခအေနမွာအထိ ရွိေသးလား ဆိုတာေတြ အရင္သံုးသပ္ဖို႕ လိုလိမ့္မယ္။

အဓိကကေတာ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြကို စနစ္တက်ျပန္ျဖည့္ဆည္းဖို႕ လိုအပ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးမေအာင္ျမင္ေသးတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြထဲမွာ ဒီအခ်က္ ပါ၀င္ေနလို႕ပါ။ ဘယ္လိုကြက္လပ္ေတြရွိေနသလဲ။


(၁) ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္အဖြဲ႕အစည္းၾကားက ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္

ဒီကြက္လပ္မွာ လစ္ဟာရင္ အဖြဲ႕အစည္းအကြဲအျပဲေတြ၊ အမည္ခံျပီး အလုပ္မလုပ္တဲ့ အဖြဲ႕၀င္ေတြ၊ စိတ္ပ်က္ေဘးထြက္ထိုင္သူေတြ မ်ားလာတတ္တယ္။ ကမၻာအရပ္ရပ္က အင္အားၾကီးမားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းၾကီးေတြမွာ ဗဟိုအလုပ္မွဳေဆာင္ေကာ္မတီ၀င္အစည္းအေ၀းကို အနည္းဆံုး တလတခါ၊ ေဒသဆိုင္ရာေကာ္မတီ၀င္ေတြနဲ႕ အစည္းအေ၀းေတြကို အနည္းဆံုးေလးလတခါ၊ ႏွစ္ပတ္လည္ညီလာခံ စတာမ်ိဳးေတြ လုပ္ေနတာ အခ်ိန္ေတြ၊ ေငြေတြကို အားအားယားယား သံုးေနၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ ဒီဆက္ဆံေရး ကြက္လပ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေနတာ ျဖစ္တယ္။ ဥကၠဌေတြ၊ အတြင္းေရးမွဴးေတြကလဲ သူတို႕လုပ္ခ်င္တာ လုပ္ေနလို႕ မရဘူး။ ဗဟိုေကာ္မတီကို တင္ျပၾကရတယ္။ အစည္းအေ၀း ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ေလးစားလိုက္နာၾကရတယ္။ အဖြဲ႕တြင္းဆက္ဆံေရးကို စနစ္တက် တည္ေဆာက္ၾကရတယ္။ အေတြးအေခၚ၊ အယူအဆ မေၾကလည္မွဳေတြကို အျပန္အလွန္ေလးစားမွဳေပၚ အေျခတည္ျပီး ေဆြးေႏြးၾကရတယ္။ မေျပလည္မွဳေတြမွာလဲ အမ်ားဆႏၵနဲ႕အညီ မဲခြဲဆံုးျဖတ္မွဳ လုပ္ၾကရတယ္။ ဒီလိုလုပ္တာမွာလဲ မဲရွံဳးတဲ့သူေတြက မဲႏွိဳင္သူေတြကို ရန္ညွိဳးမထားရဘူး။

ေခါင္းေဆာင္ဟာ ကိုယ့္အဖြဲ႕ထဲမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနသလဲ၊ ျပင္ပက ဘာေတြ ေ၀ဖန္ေနသလဲ စတာေတြ မ်က္စိ၊ နားစြင့္ထားရတယ္။ အစုအဖြဲ႕ေလးေတြဆီက အစီရင္ခံစာေတြကို သံုးသပ္ရတယ္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးသင့္တာေတြကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးရတယ္။ အဖြဲ႕၀င္ေတြရဲ႕အလားအလာ၊ အရည္အေသြး ေတြကို အကဲျဖတ္ရတယ္။ ထိေရာက္တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို အသိအမွတ္ျပဳရတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းေတြအတြင္းမွာ ရွိရမယ့္ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ဗဟိုေကာ္မတီ၀င္ေတြအၾကား၊ ဗဟိုနဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြအၾကား ဆက္ဆံေရးေတြမွာ ကြင္းဆက္ျပတ္လာတဲ့အခါ ဂိုဏ္းခြဲေထာင္တာေတြ၊ မလုပ္မရွဳပ္ ထိုင္ေနၾကတာေတြ၊ ဗဟိုအစည္းအေ၀းကို ေကာ္မတီ၀င္ေတြက အေလးမထားေတြ၊ ပြင့္လင္းတဲ့ ဆက္ဆံေရး ပ်က္ျပယ္ျပီး ေရွ႕မွာ ေခါင္းညိတ္၊ ေနာက္မွာ လုပ္ခ်င္ရာလုပ္၊ အတင္းတုပ္၊ အပုပ္ခ် တာေတြ ျဖစ္လာေတာ့တာပဲ။ ပိုဆိုးရင္ေတာ့ ကိုယ့္လူသူ႕လူေတြေမြးျပီး အဖြဲ႕အစည္းေတြ ႏွစ္ျခမ္း၊ သံုးျခမ္းေတြကြဲၾက၊ တဖြဲ႕နဲ႕တဖြဲ႕ ျပိဳင္ၾကတာေတြ ျဖစ္ကုန္ပါေလေရာ။ အဖြဲ႕၀င္ေတြမွာလဲ ဘယ္ေခါင္းေဆာင္ေနာက္ လိုက္လို႕လိုက္ရမသိပဲ အကြဲကြဲ၊ အျပဲျပဲနဲ႕ ေနာက္ဆံုး အဖြဲ႕လဲ အစိတ္စိတ္ျဖစ္ျပီး ခ်ိနဲ႕သြားတာပဲ။ ဒါက ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ အဖြဲ႕ၾကား ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေလ့ရွိတာေတြပါ။

ေနာက္တခ်က္က ေခါင္းေဆာင္နဲ႕အဖြဲ႕ၾကားမွာ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ၾကီးရင္ ေဘးက သပ္လွ်ိဳ၀င္လို႕ လြယ္ပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕အဖြဲ႕၀င္ၾကားမွာ နားလည္မွဳလြဲေစႏိုင္တာေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို ျပိဳင္ဘက္အဖြဲ႕ကျဖစ္ေစ၊ ရန္သူကျဖစ္ေစ အသံုးခ်သြားတတ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ျပင္ပမွာ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးတာ၀န္ေတြ၊ လူထုဆက္ဆံေရးတာ၀န္ေတြ သိပ္မ်ားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြအၾကားမွာ ဒီဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြ ပိုၾကီးတတ္ပါတယ္။ စနစ္တက်နဲ႕ မွ်မွ်တတ ျပန္ခ်ိန္ညွိယူဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ မိသားစုမွာေတာင္ ဖခင္ျဖစ္ေစ၊ မိခင္ျဖစ္ေစ ဦးေဆာင္ေနသူတေယာက္ဟာ ျပင္ပအလုပ္တာ၀န္ေတြမ်ားျပီး၊ ျပင္ပမွာပဲ အခ်ိန္ေတြ ေပးေနရလဲ အခ်ိန္ၾကာလာတဲ့အခါ မိသားစုထဲမွာ ဖရိုဖရဲျဖစ္တာေလးေတြ ရွိပါတယ္။ အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလဲ အဲဒီအတိုင္းပါပဲ။ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဒီကြက္လပ္ကို ျဖည့္ႏိုင္ဖို႕ ၾကိဳးစားၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။

(၂) ေခါင္းေဆာင္ႏွင့္ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္

ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ မဟာမိတ္အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကားမွာလဲ ေရပန္းစားပါတယ္။ ဒါကို အသံုးျပဳျပီး မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကို စနစ္တက် ထူေထာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးဆိုတာ အဖြဲ႕ေတြေပါင္းျပီး တပ္ေပါင္းစုေတြဖြဲ႕လိုက္၊ နားလည္မွဳစာခ်ြန္လႊာေတြ လက္မွတ္ထိုးလိုက္၊ ဟိုကေနဒီ ကူးလူးသြားလာလိုက္ လုပ္ေနတာနဲ႕တင္ ျပီးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ တဖြဲ႕နဲ႕ တဖြဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားေတြကို မထိခိုက္သေရြ႕ အျပန္အလွန္နားလည္မွဳနဲ႕ တဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို တဖြဲ႕က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာ၊ လိုအပ္တဲ့အကူအညီေတြ အျပန္အလွန္ေပးတာ၊ တူညီတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အဖြဲ႕အစည္းေတြအၾကား မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္မွဳကို ဧည့္သည္အေနနဲ႕ တျခား ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုမွုေတြနဲ႕ မကြဲမျပား ျဖစ္တတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။

နာမည္ရွိေနတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ကို တျခားအဖြဲ႕အစည္း ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဖိတ္ေခၚခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးရဲဲ႕ ကနဦးမို႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္ကို လက္ခံရပါမယ္။ ဒီလိုနဲ႕ သြားေတြ႕တဲ့အခါ အဲဒီေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အဖြဲ႕အစည္းေတြက အဖြဲ႕၀င္ေတြနဲ႕ ေတြ႕ပါတယ္။ အိမ္ရွင္ေတြက ဧည့္သည္ကို ဧည့္၀တ္ေက်တာဟာ သဘာ၀ပါပဲ။ ဒါကို လြန္ကဲစြာ မသာယာမိဖို႕ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အဲဒီအေျခအေနကိုၾကည့္ျပီး ကိုယ့္ကိုေတာ့ ေထာက္ခံေနသူေတြမ်ားလွခ်ည္ရဲ႕လို႕ ထင္သြားရင္ ျပႆနာစတက္ ပါေတာ့တယ္။ တပ္ေပါင္းစု မဟုတ္ပဲ ဘယ္ေခါင္းေဆာင္ကမွ ကိုယ့္အဖြဲ႕၀င္ေတြကို ဦးေဆာင္ပါေတာ့လို႕ဆိုျပီး ထိုးအပ္မွာ မဟုတ္ပါ။ တပ္ေပါင္းစုအဆင့္ေရာက္ဖို႕ဆိုတာကလဲ အဆင့္ဆင့္အမ်ားၾကီး လိုအပ္ေသးတာပါ။ ဒီအခ်က္ကို မျမင္ပဲ သူတပါးအဖြဲ႕က လူေတြကို ကိုယ့္လူေတြလို႕ ျမင္မိရင္ ေရွာ့ခ္ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အဖြဲ႕တခုနဲ႕ တခုအၾကား မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရး ထူေထာင္ႏိုင္မွဳ ေျခလွမ္းအထိ မတက္လွမ္းႏိုင္ပဲ ကိုယ္နဲ႕ တျခားအဖြဲ႕ၾကားက ဆက္ဆံေရးပဲ ျဖစ္သြားပါတယ္။ တကယ္တမ္း ဒီလူေတြက ကိုယ့္အင္အားစုေတြျဖစ္လာလားဆိုေတာ့လဲ မျဖစ္လာပါ။ မဟာမိတ္လဲမျဖစ္၊ တပ္ေပါင္းစုလဲ ျဖစ္မလာနဲ႕ synergy လဲ မတက္ပဲ ဟိုသြား၊ ဒီသြား ရုပ္ျပပဲ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ ဒီရုပ္ျပအေပၚမွာ အခ်ိန္ေပးတာေတြ သိပ္မ်ားလာတဲ့အခါက်ေတာ့ ကိုယ့္အဖြဲ႕နဲ႕ကြင္းဆက္ျပတ္မွဳကလဲ ပိုမ်ားလာပါတယ္။ ေနာက္ျပန္လွည့္ၾကည့္ေတာ့ ဘယ္သူမွ မရွိေတာ့တာလဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရုပ္ျပမဟုတ္ပဲ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးထူေထာင္ဖို႕၊ အဲဒီကေနမွ တပ္ေပါင္းစုအဆင့္ေတြအထိ တက္လွမ္းဖို႕ ၾကိဳးစားသင့္ၾကပါတယ္။

အဖြဲ႕အစည္းတခုတည္းတင္မကပဲ လွဳပ္ရွားမွဳတခုရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာကင္ပိန္းဆိုျပီး ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳ၊ ဧည့္၀တ္ေက်မွုေတြေနာက္ တေကာက္ေကာက္လိုက္ သာယာရင္း၊ ကိုယ့္လူမ်ိဳးေတြနဲ႕ ကြင္းဆက္ေတြျပတ္၊ တည္ေဆာက္မွဳနဲ႕ ဆက္ဆံေရး ကြက္လပ္ေတြၾကီးလာရာက ႏိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရး အေျခအေနေျပာင္းသြားလို႕ ေနာက္လွည့္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ေက်ာပဲရွိတဲ့ လွဳပ္ရွားမွဳေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဒါေတြကို အထူးဂရုစိုက္ဖို႕ လိုပါတယ္။ ကိုယ္ဘာလဲ၊ ဘာလုပ္မွာလဲ ဆိုတာ သိဖို႕က အေရးၾကီးဆံုးပါ။

(၃) ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ လူထုဆက္ဆံေရးကြက္လပ္

လူထုစည္းရံုးေရးခရီးစဥ္နဲ႕ မဟာမိတ္တည္ေဆာက္ေရး ခရီးစဥ္ေတြကို တခ်ိဳ႕က ကြဲကြဲျပားျပား မျမင္ပါဘူး။ မဟာမိတ္အဖြဲ႕ေတြနဲ႕သြားေတြ႕တာ၊ ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြနဲ႕ ေတြ႕တာဟာ လူထုစည္းရံုးေရးခရီးစဥ္လို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ျမန္မာလူထုဟာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ရြံ႕မုန္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္ကို မေက်နပ္တာနဲ႕ပဲ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုျဖစ္ေနျပီလို႕ တြက္ဆလို႕မရပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရးကို ေထာက္ခံသူေတြျဖစ္ေနျပီလို႕ သတ္မွတ္လို႕မရပါဘူး။ လူထုအၾကားမွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚ၊ ေတာ္လွန္ေရးစိတ္ဓာတ္ေတြ ရွင္သန္ႏိုးၾကားလာေအာင္ တည္ေဆာက္ယူရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး တိုက္ပြဲျပင္းထန္ေနခ်ိန္မွာ figure ေတြ ထြက္ကိုထြက္လာရမယ္၊ ေပၚထြက္လာတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကို စင္တင္ေပးရမယ္ ဆိုတာေတြက အမွန္ေတြပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ figure သံုးျပီး၊ ေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွုစေတာ့လို႕ လူထုကို တိုင္မင္ေပးလို႕ေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ ရမွာ မဟုတ္ပါ။ လူထုထဲမွာ တည္ေဆာက္ထားတာ မဟုတ္ပဲ တိုင္မင္ေခၚတဲ့ ေတာ္လွန္ေရး လွဳပ္ရွားမွု ဘယ္ေတာ့မွ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေတာင့္မခံႏိုင္ပါ။ တည္ေဆာက္မွဳဟာ အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။

အခုျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားမွုမွာကေတာ့ ႏွစ္ေနရာမွာ တည္ေဆာက္မွဳလိုပါတယ္။ ျပည္တြင္းနဲ႕ ျပည္ပပါ။ ျပည္ပမွာ ျမန္မာေတြ သန္းနဲ႕ခ်ီရွိေနပါတယ္။ သူတို႕ေတြဟာ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် ျပည္တြင္းနဲ႕ အသြင္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ဆက္ဆံေနသူေတြပါ။ ႏွစ္စဥ္ သြားလိုက္ျပန္လိုက္ လုပ္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြ၊ ျပည္တြင္းနဲ႕ ျပည္ပ လွည့္ေနတဲ့ အလုပ္သမားလူတန္းစားေတြ သိန္းသန္းနဲ႕ခ်ီျပီး ရွိေနတာပါ။ ျမန္မာတေထာင္မွာ လုပ္ငန္းရွင္ တေယာက္ပဲရွိပါတယ္။ အားလံုးဟာ ျပည္တြင္းအေျခအေနအရ ျပည္ပႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတဲ့ အလုပ္သမားေတြပါ။ ျပည္တြင္းတည္ေဆာက္မွဳမွာ အခက္အခဲအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိတယ္ထား၊ ျပည္ပမွာေကာ လူထုထဲမွာ ဘယ္ေလာက္အထိ တည္ေဆာက္ထားသလဲ။ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ လူေဟာင္းေတြနဲ႕လည္ေနသလား၊ လူသစ္ေတြ ပါလာသလား။ အနည္းဆံုးအဖြဲ႕၀င္မဟုတ္ရင္ေတာင္ ေဒသဆိုင္ရာ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီအင္အားစုေတြအေပၚမွာေကာ သူတို႕ေတြက ေထာက္ခံၾကသလား။ ဘယ္လို ထင္ျမင္ခ်က္ရွိၾကသလဲ။ စည္းရံုးေရးခရီးစဥ္အမည္တပ္ျပီး ခရီးထြက္ေနၾကတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြကေကာ နဂိုရွိျပီးသားလူေတြနဲ႕ပဲ ေတြ႕လိုက္ဆံုလိုက္၊ အစည္းအေ၀းက်င္းပလိုက္၊ ျငင္းလိုက္ခုန္လိုက္ေတြ လုပ္ေနၾကသလား (သို႕မဟုတ္) သက္ဆိုင္ရာနယ္ေျမက ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ လူ႕အဖြဲ႕ အစည္းေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ လူအမ်ားကို ၾသဇာလႊမ္းမိုးသူေတြနဲ႕ ေတြ႕ဆံုဖို႕ကိုေကာ ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြ ရွိသလား ဆိုတာေတြက ျပည္ပလူထုနဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအၾကားက၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကားက ကြက္လပ္ၾကီးငယ္ပမာဏကို ျပသႏိုင္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ လူေတြက ေၾကာက္ေနလို႕၊ မဆက္သြယ္ရဲၾကဘူးလို႕ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ လူေတြဟာ အေၾကာက္တရားကို အေရးေပၚအခ်ိန္ေတြနဲ႕ ခံျပင္းမွဳေတြျဖစ္လာခ်ိန္ေတြမွာ ေက်ာ္လႊား တတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အျမင့္ေၾကာက္သူကလဲ မီးေလာင္ခ်ိန္မွာ ထြက္ေပါက္မရွိရင္ ခုန္ခ်တာပဲ။ ေက်ာင္းစာေမးပြဲေၾကာက္သူေတြကလဲ အလုပ္ခြင္စာေမးပြဲကို ေျဖၾကရတာပဲ။ ဒီလိုပဲ လူေတြဟာ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ရပ္တည္ခ်က္နဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြအေပၚ ေလးစားမွဳေပၚမွာ မူုတည္ျပီးေတာ့လဲ အေၾကာက္တရားကို ဖယ္ရွားျပီး စြန္႕စားေလ့ရွိၾကတယ္။ ျပည္ပမွာ ရပ္ကြက္ထဲအထိ အာဏာရွင္စနစ္ေရာက္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆႏၵမွန္နဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ ယံုၾကည္ခ်က္ ထြက္ေပၚလာရင္ ေက်ာ္လႊားရတဲ့ အကာအရံေတြ သိပ္မမ်ားလွပါဘူး။ ဒီေတာ့ လူေတြကို ေၾကာက္တယ္ဆိုမယ့္အစား ဒီလူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မွဳနဲ႕ ေလးစားမွဳရေအာင္ေကာ ကိုယ့္ဘက္က ဘယ္ေလာက္ျပင္ဆင္ထားခဲ့သလဲ၊ လူထုအတြင္းမွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚေတြ ႏိုးၾကားလာေအာင္ ဘာေတြ လုပ္ျပီးျပီလဲဆိုတာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ကိုယ့္ဘာသာကို ျပန္သံုးသပ္ဖို႕ လိုပါလိမ့္မယ္။

ျပည္တြင္းလူထုဆက္ဆံေရးအပိုင္းကေတာ့ ျပည္ပေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ျပည္တြင္းလူထု၊ ျပည္တြင္း ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ျပည္တြင္းလူထုအၾကား ဆက္ဆံေရး တည္ေဆာက္မွဳေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပည္ပေခါင္းေဆာင္နဲ႕ ျပည္တြင္းလူထုအၾကား ဆက္ဆံေရးကေတာ့ မီဒီယာကို အသံုးျပဳျပီး တည္ေဆာက္တာ မ်ားပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ လူထုကို မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ မေပးမိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မိမိတို႕ရဲ႕ ယူဂ်ီမ်ားကေန ရတဲ့ လူထုၾကီးရဲ႕ အေျခအေနကို သံုးသပ္ခ်က္ စာတမ္းေတြအေပၚ အေျခခံျပီးမွ ကိုက္ညီမယ့္၊ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိမယ့္ သတင္းစကားကို ေပးႏိုင္ဖို႕လိုပါတယ္။ မျဖစ္ႏိုင္တာေတြကို ငါ့စကားႏြားရသြားေျပာမိရင္ လူထုက ယံုၾကည္မွုေလ်ာ့ပါးသြားပါတယ္။ ဒါဟာ အလြန္ၾကီးမားတဲ့ ေတာ္လွန္ေရးအႏၱရာယ္ပါပဲ။ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို သူတပါးကို သြားေပးတာဟာ အဆိပ္သင့္ေစႏိုင္ပါတယ္။ မရွိဆင္းရဲသူကို မဟုတ္ကဟုတ္ကေတြေရးထားတဲ့ သိုက္စာသြားေပးတာနဲ႕ တူပါတယ္။ စားစရာ မရွိပါဘူးဆိုမွ၊ ေရႊဒဂၤါးရမယ္၊ ညသန္းေခါင္ ေတာထဲသြားျပီး သိုက္သြားတူး လို႕ ဆိုတာမ်ိဳးလိုပါပဲ။ လူထုကို မကူညီရင္ေနပါ။ မေႏွာင့္ယွက္သင့္ပါ။

ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြကို ျပည္ပေရာက္ျပီး မသိဘူးဆိုတာေတြက မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ သံတမန္ နည္းလမ္းေတြ မထိေရာက္ႏိုင္ဘူးဆိုတာကလဲ စိတ္ေဖာက္ျပန္ေနတာမဟုတ္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး သမားတိုင္း သိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကို အေမရိကန္တပ္ေတြပဲ ၀င္လာေတာ့မလိုလို၊ ကုလသမဂၢက လံုျခံဳေရးေကာင္စီၾကီးကပဲ ျမန္မာျပည္ၾကီးကို ကယ္တင္ေတာ့မလိုလို၊ အိုင္စီစီကပဲ စစ္အုပ္စု ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေန႕ခ်င္းညခ်င္း ေသဒဏ္ေပးေတာ့မလို ေျပာေနၾကတာက မေကာင္းပါ။ လူထုမွာလဲ ေမွ်ာ္ရင္း၊ ေမွ်ာ္ရင္းနဲ႕ အခ်ိန္တန္လို႕ ေအာ္သံေတြစဲသြားျပန္ေတာ့ ေတာ္လွန္ေရး မေအာင္ျမင္တာပဲ လူထုက ေၾကာက္ေနလို႕လိုလိုေျပာရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္သြားၾကျပန္ပါတယ္။ မီဒီယာနဲ႕ မဟုတ္ပဲ ယူဂ်ီ၊ ယူဂ်ီဆိုသူမ်ားကလဲ ယူဂ်ီအလုပ္ကို တကယ္လုပ္ျပီး တည္ေဆာက္တဲ့ ယူဂ်ီအုပ္စုထားရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ သတင္းသမားယူဂ်ီနဲ႕ တည္ေဆာက္ေရးယူဂ်ီအသြင္ သ႑ာန္မတူပါ။ ကြဲကြဲျပားျပားရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ အခ်ိန္မတန္ပဲ ကိုယ့္လူေတြ ပါမသြားေအာင္ အထူးဂရုစိုက္သင့္ပါတယ္။ ျပည္တြင္းေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႕ လူထုအၾကားဆက္ဆံေရးကေတာ့ တည္ေဆာက္မွုအပိုင္း၊ ယံုၾကည္ေလးစားမွုအပိုင္းေတြအျပင္ အေျခအေနအခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ဆက္ဆံေရး အပိုင္းေတြ ပါတာမို႕ အက်ယ္မခ်ဲ႕လိုေတာ့ပါ။ လူထုရဲ႕ အေျခအေနမွန္ကို မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏိုင္ဖို႕ကသာ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရင္ ေတာ္လွန္ေရးတခုမွာ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲေတြအတြက္ ေခါင္းေဆာင္ေတြအဓိကက်ပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ဆိုတာမွာ ရွိျပီးသားေခါင္းေဆာင္ေတြ ပါ၀င္သလို၊ လွဳပ္ရွားမွဳမွာမွ ထြက္ေပၚလာတဲ့ အေရးေတာ္ပံု ေခါင္းေဆာင္ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အခုေဆာင္းပါးကေတာ့ ရွိျပီးသား ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႔ လိုအပ္ေနတဲ့ ဆက္ဆံေရးကြက္လပ္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းဖို႔ လိုအပ္လွပါေၾကာင္း ေလးစားစြာ တိုက္တြန္းျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၃၊ ၁၀၊ ၂၀၀၉)