ေျမႀကီးက ေရႊသီးတဲ႔ ဘူမိနက္သန္

မခ်ိၿပံဳးနဲ႔သြား ...
ငါးႏႇစ္ကာလအတြင္း ကမၻာကို ေတာ္ေတာ္ႏႇံ႔သြားၿပီ။ ပိုက္ဆံလည္း အသင့္အတင့္စုမိပါတယ္။ မိဘေတြက စုေဆာင္းေပးထားတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ သူက အိမ္ေထာင္မရႇိေသးပါဘူး။ တသက္လံုး သေဘၤာသားလုပ္ေတာ့မႇာလားလို႔ေမးေတာ့ ဒီအတိုင္းပဲ ဆက္လုပ္ရမႇာ ေပါ့ဆရာရယ္လို႔ မခ်ိျပံဳးနဲ႔ ေျဖပါတယ္။ ႏႇစ္နာရီေလာက္ၾကာေအာင္ စကားေတြေျပာၿပီးေတာ့ သူျပန္သြားပါတယ္။ သူျပန္သြားေပမယ့္ သူမ်က္ႏႇာမႇာ တဒဂၤျမင္ေတြ႕လိုက္ရတဲ့ မခ်ိျပံဳးေလးက မ်က္စိထဲမႇာက်န္ေနရစ္တယ္။သေဘၤာ တက္ခါနီး သူလာကန္ေတာ့ ႏႈတ္ဆက္ တုန္းကလည္း ဒီမခ်ိျပံဳးေလးနဲ႔ပါပဲ။

မခ်ိၿပံဳးနဲ႔ျပန္ ...
သူက စက္မႈတကၠသိုလ္က ဗိသုကာဘြဲ႕ရသူပါ။ အေပ်ာ္တမ္းပန္းခ်ီဆရာလည္း ျဖစ္တယ္။ဒါေပမဲ့ အေျခအေနကတြန္းပို႔လိုက္ေတာ့
သေဘၤာတက္သြားရတယ္။ အခုငါးႏႇစ္ၾကာမႇ ျပန္ေရာက္လာတယ္။ မခ်ိျပံဳးနဲ႔ သေဘၤာတက္သြားသူဟာ ျပန္ဆင္းလာေတာ့လည္း မခ်ိျပံဳးနဲ႔ပဲေတြ႕ရေတာ့ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတယ္။ ေရေၾကာင္းပညာနဲ႔ ေရေၾကာင္းအလုပ္ကိုစိတ္၀င္စားလို႔ လုပ္တာဆိုရင္ ဘာမႇ စိတ္ မေကာင္းျဖစ္စရာ အေၾကာင္းမရႇိပါဘူး။ အေတြ႕အၾကံဳလည္းစံု ၀င္ေငြေကာင္းေကာင္းလည္းရတဲ့ အလုပ္ပဲ။ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့
သူကေတာ့ဗိသုကာနဲ႔ ပန္းခ်ီကိုစိတ္၀င္စားၿပီး အႏုပညာသမားျဖစ္ခ်င္တဲ့သူမို႔ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတာပါ။

အတြင္းဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈ ...
သတင္းစာဖတ္တဲ့အခါ ေၾကာ္ျငာေတြကို ေစ့ေစ့စပ္စပ္ဖတ္သူဆိုေတာ့ အၿမီးအေမာက္မတည့္တာမ်ဳိးေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားတာကို သ တိျပဳမိပါတယ္။ ဆရာ၀န္က က်ဴရႇင္ေက်ာင္းဖြင့္တာ၊ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းလုပ္တာ၊ သတၲဳတြင္းအင္ ဂ်င္နီယာက အရက္ခ်က္ စက္႐ံု မန္ေနဂ်ာျဖစ္ေနတာ။ ခ်ည္မ်င္နဲ႔အထည္အလိပ္လုပ္ငန္း အင္ဂ်င္နီယာက ေရသန္႔စက္႐ံုေထာင္တာ စတဲ့စတဲ့ ယူခဲ့တဲ့ဘြဲ႕နဲ႔ လုပ္တဲ့အလုပ္မအပ္စပ္တာမ်ဳိးေတြ ေန႔စဥ္လိုေတြ႕ရတယ္။ ပညာတတ္ေတြ ႏိုင္ငံျခားထြက္သြားၾကတာမႇ 'ဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈ' မဟုတ္ဘဲ ဒါမ်ဳိးေတြလည္း ဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈေတြပါလားလို႔ ေတြးမိတယ္။ ဒီလို 'အတြင္းဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈ' (internal braindrain) က ပိုမ်ားမယ္ ထင္တယ္။ မဂၤလာေဆာင္ေၾကာ္ျငာေတြကို ဖတ္ၾကည့္ရင္သိႏိုင္ပါတယ္။

လူဆိုတာ ကိုယ္၀ါသနာပါရာ၊ ကိုယ္ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားတဲ့ အလုပ္အကိုင္မ်ဳိးကို လုပ္ကိုင္ေနရမႇ ေက်နပ္အားရမႈ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးမႈ တို႔ကို ရရႇိခံစားႏုိင္တာျဖစ္တယ္။ ပိုက္ဆံေၾကာင့္ မလုပ္ခ်င္ဘဲ လုပ္ရတဲ့ အလုပ္မ်ဳိးမႇာ ဘယ္သူမႇမေပ်ာ္ပိုက္ပါဘူး . . .

ဘူမိနက္သန္ေဒသ ...
ဒီလိုအၿမီးအေမာက္မတည့္မႈေတြဟာ လူတဦးခ်င္းစီ အတြက္သာ မေကာင္းတာမဟုတ္ဘူး။ ႏိုင္ငံတခုလံုးအတြက္ပါမေကာင္းတာ ျဖစ္ တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အေတာ္ထူးျခားတဲ့ 'ဘူမိနက္သန္' ေဒသျဖစ္တယ္။ ဘယ္ေနရာတူးတူး ေျမေအာက္သယံ ဇာတအမ်ဳိးမ်ဳိးက ေတာ့ ထြက္ေနတာပဲ။ ေရနံထြက္တဲ့ ေနရာထြက္၊ ေရႊထြက္တဲ့ ေနရာထြက္၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ထြက္တဲ့ေနရာထြက္၊ သတၲဳမ်ဳိးစံု
ထြက္တဲ့ေနရာထြက္နဲ႔ ေျမႀကီးကေရႊသီးဆိုတဲ့ စကားအတိုင္း တကယ္ကိုျဖစ္ေနတာ။ သတၲဳတြင္းအင္ဂ်င္နီယာက သတၲဳတြင္းေတြ ဆီေရာက္မလာဘဲ၊ အရက္ခ်က္စက္႐ံုမန္ေနဂ်ာသြားလုပ္ေတာ့ ႏိုင္ငံကသင္ေပးလိုက္တဲ့ ပညာေတြ အေဟာသိကံ ျဖစ္ေတာ့တာေပါ့။

ပိုက္ဆံေၾကာင့္လုပ္ရတဲ့အလုပ္မႇာ မေပ်ာ္ႏိုင္ ...
အရက္ခ်က္စက္႐ံု မန္ေနဂ်ာလုပ္ရတဲ့ သတၲဳတြင္း အင္ဂ်င္နီယာအဖို႔လည္း သူ႔ပညာေတြ အေဟာသိကံ ျဖစ္ရ႐ံုမက၊ သူ႔ကိုယ္သူေက် နပ္မႈ(self satisfaction)နဲ႔ သူ႔ကိုယ္သူနဲ႔ သူ႔အလုပ္ကိုတန္ဖိုး ထားျမတ္ႏိုးမႈ (self esteem) တို႔ပါ ဆံုး႐ံႈးသြားရပါေတာ့တယ္။ လူဆို တာ ကိုယ္၀ါသနာပါရာ၊ ကိုယ္ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုးထားတဲ့ အလုပ္အကိုင္မ်ဳိးကို လုပ္ကိုင္ ေနရမႇ ေက်နပ္အားရမႈ၊ ေပ်ာ္ရႊင္ၾကည္ႏူးမႈ တို႔ကိုရ ရႇိခံစားႏုိင္တာျဖစ္တယ္။ ပိုက္ဆံေၾကာင့္ မလုပ္ခ်င္ဘဲ လုပ္ရတဲ့အလုပ္မ်ဳိးမႇာ ဘယ္သူမႇ မေပ်ာ္ပိုက္ပါဘူး။

ေသမထူး ေနမထူးစိတ္ ...
မေပ်ာ္ပိုက္႐ံုဆို ကိစၥမရႇိဘူး။ လုပ္ခ်င္တဲ့အလုပ္ကို ပိုက္ဆံေၾကာင့္ လုပ္ေနရတာဆိုရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ ေက်နပ္မႈနဲ႔ ျမတ္ႏိုးတန္ဖိုး ထားမႈပါ ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါမေကာင္းပါဘူး။ အဲဒီကဆက္ၿပီး အလိုမက် မေက်မခ်မ္းျဖစ္မႈ (frustration) နဲ႔ ေသမထူး ေနမထူးဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ အေျခအေန (desperatoin) ေတြအထိ ႀကီးထြားသြားႏိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ 'မထူးစိတ္'
၀င္တဲ့သူ (desperados) အဆင့္ထိေရာက္သြားရင္ လံုး၀ကို အဖတ္ဆယ္လို႔မရႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ အင္မတန္ဆိုးပါတယ္။

၀ါသနာနဲ႔ ကြၽမ္းက်င္ရာလုပ္ႏိုင္ဖို႔ ...
မထူးစိတ္၀င္တဲ့လူရမ္းကားေတြ ေပၚေပါက္မလာေစဖို႔အတြက္ လူတိုင္းလူတိုင္း ကိုယ့္ဘ၀ကိုယ္ေက်နပ္မႈနဲ႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တန္ဖိုး ထားျမတ္ႏိုးမႈရႇိေအာင္ ဖန္တီးေပးဖို႔လိုပါတယ္။ လူတုိင္းဟာ ကိုယ္၀ါသနာပါၿပီး ကိုယ္ကြၽမ္းက်င္လိမၼာတဲ့ အတတ္ပညာနဲ႔ အလုပ္လုပ္ ႏိုင္ေအာင္လည္း ေဆာင္ရြက္ေပးၾကရပါမယ္။ အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာ ထမင္းစားဖို႔အတြက္ ပိုက္ဆံရႇာတဲ့ သေဘာသက္သက္သာ မျဖစ္ေစရပါဘူး။ အလုပ္ကေက်နပ္မႈနဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္မႈကိုေပးႏိုင္ရပါမယ္။ အဲဒါမ်ဳိးကို မေပးႏုိင္သေရြ႕ ျပင္ပဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈေရာ အတြင္းဦး ေႏႇာက္ယိုစီးမႈပါ တားဆီးႏိုင္မႇာ မဟုတ္ပါဘူး။

မလႊဲသာလို႔သြားၾကရတာ ...
ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ားဟာ ပင္ကိုဗီဇကိုက ေမတၲာတရားကို အေလးအနက္ထားၿပီး သံေယာဇဥ္အင္မတန္ႀကီးတတ္တဲ့ လူမ်ဳိးျဖစ္တယ္။
ဇာတိရပ္ရြာနဲ႔ မိဘသားခ်င္းမ်ားကိုခြဲၿပီး တနယ္တေက်းသြားေရာက္ေနထိုင္လိုစိတ္ နည္းပါတယ္။ မလႊဲသာမႇသာ သြားၾကရတာပါ။ အဲဒီလို မလႊဲသာတဲ့ အေၾကာင္းရပ္ေတြထဲမႇာ တခ်က္ကေတာ့ အထက္မႇာေျပာခဲ့သလို သတၲဳတြင္းအင္ဂ်င္နီယာက အရက္ခ်က္စက္ ႐ံုမန္ေနဂ်ာ သြားလုပ္ေနတာမ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ တကယ္လုိ႔ သတၲဳတြင္းကသာ သူေက်နပ္မႈရႇိၿပီး ေပ်ာ္ေအာင္ဆြဲေဆာင္ထားႏုိင္ရင္ သတၲဳ တြင္းမႇာသာသူလုပ္ခ်င္မႇာ ေသခ်ာတယ္။ သူ၀ါသနာပါၿပီး သူကြၽမ္းက်င္လိမၼာတဲ့ အလုပ္မဟုတ္လား။ သူနဲ႔မဆိုင္တဲ့ အရက္ခ်က္စက္ ႐ံုအလုပ္ကို သူဘယ္ လုပ္ခ်င္ပါ့မလဲ။

ထမင္း၀ဖို႔ လိုတယ္ ...
အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာ ပိုက္ဆံရဖို႔ တခုတည္းအတြက္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ အလုပ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထမင္း၀ေအာင္ စားရဖို႔ေတာ့လိုပါတယ္။ အလုပ္ရႇင္ေတြဘက္က ဒီအခ်က္ကို အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္အျဖစ္ စဥ္းစားဖို႔ မျဖစ္မေနလိုအပ္ပါတယ္။ အခု ထိေတာ့ အလုပ္ရႇင္တိုင္းလိုလိုဟာ ဒီအခ်က္ကို သိပ္အေလးမထားၾကတာ ေတြ႕ရတယ္။ အလုပ္သမားလစာ သတ္မႇတ္ရာမႇာ တူညီ တဲ့ အေျခခံစံႏႈန္းတစ္ခုမရႇိဘဲ အလုပ္ရႇင္ရဲ႕သေဘာတခုတည္းနဲ႔ပဲ သတ္မႇတ္ေလ့ရႇိတယ္။ ဒီေလာက္နဲ႔ ေက်နပ္ရင္လုပ္၊မေက်နပ္ရင္
မလုပ္နဲ႔ဆိုတဲ့သေဘာ။ အလုပ္သမားဘက္ကလည္း မေက်နပ္ေပမယ့္ အေျခအေနအရ ၀င္လုပ္တယ္။ လစာပိုရတဲ့အလုပ္ေပၚရင္ ေျပာင္းလုပ္တယ္။ ဒီလိုနဲ႔ သတၲဳတြင္းအင္ဂ်င္နီယာက အရက္ခ်က္ စက္႐ံုမန္ေနဂ်ာ ျဖစ္သြားရတာပဲ။

ေနရာတိုင္းမႇာ ႏိုင္ငံတကာစံခ်ိန္ ...
ဒီေန႔ေခတ္ လုပ္ငန္းခြင္တိုင္းမႇာ ေခတ္မီစက္ကိရိယာေတြ၊ ေခတ္မီနည္းပညာေတြ၊ ေခတ္မီစီမံခန္႔ခြဲမႈ ပညာေတြနဲ႔ ေနရာတိုင္း၊ ႏိုင္ငံ တကာစံခ်ိန္မီျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနၾကတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေပမဲ့လုပ္ခလစာက်ေတာ့ ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္မီ ေအာင္မျပဳျပင္ဘဲ ျမန္မာ စံခ်ိန္နဲ႔ပဲ ေပးျမဲေပးေနၾကတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ ဦးေႏႇာက္ယိုစီးမႈေတြကို မတားဆီးႏုိင္တာျဖစ္တယ္။ မၾကာမီကၾကယ္ငါးပြင့္ သေဘၤာ လုပ္ငန္းကို ပုဂၢလိကလက္ထဲ လႊဲေျပာင္းေပးလိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္မႇာ ၾကယ္ငါးပြင့္သေဘၤာေတြက သေဘၤာသားေတြအားလံုးကို ႏိုင္ငံတ ကာသေဘၤာလိုင္းမ်ားကေပးတဲ့ လစာႏႈန္းထားအတိုင္း ေပးသြားမယ္ဆိုတဲ့ သတင္း ဂ်ာနယ္ေတြမႇာ ဖတ္လိုက္ရတယ္။ ဒါဟာ နမူ နာေကာင္းတခုျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ တျခားလုပ္ငန္းခြင္ေတြ အတုယူၾကရင္ အင္မတန္ေကာင္းပါလိမ့္မယ္။

ပညာရႇင္ေတြအမ်ားႀကီးလို ...
ဒီလိုအတုယူတာဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရႇင္မ်ားရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ တိုးတက္ဖို႔အတြက္ စက္ ကိရိယာသစ္ေတြ ၀ယ္ႏိုင္႐ံုနဲ႔ မၿပီးေသးပါဘူး။ စက္သစ္၊ နည္းပညာသစ္ေတြကို သင္ယူတတ္ကြၽမ္းတဲ့ ပညာရႇင္ေတြ မရႇိမျဖစ္ လိုအပ ္ပါတယ္။ ေရႇးက ဆန္စက္ေဟာင္းႀကီးေတြက (ေမဆရာ) စက္ဆရာအိုႀကီးကို ေခတ္ေပၚကြန္ပ်ဴတာထိန္းခ်ဳပ္ ဆန္စက္သစ္ႀကီးမႇာ အင္ဂ်င္နီယာခန္႔လို႔ မျဖစ္ႏိုင္တာ လူတိုင္းသေဘာေပါက္ပါတယ္။

ရပ္ကြက္ထဲက ေရပိုက္ျပင္တဲ့လူကို ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္သြယ္တန္းတဲ့ေနရာမႇာ သံုးလို႔မရပါဘူး။ စက္မႈလုပ္ငန္းႀကီးေတြ ထူေထာင္ဖို႔အ တြက္ စက္မႈပညာရႇင္ေတြ အမ်ားႀကီးလိုအပ္ပါတယ္။ ဒီပညာရႇင္ေတြရဲ႕ ပညာေတြ အေဟာသိကံ မျဖစ္ေစဖို႔အတြက္ သူတို႔ရဲ႕စား၀တ္ ေနေရးကို အာမခံခ်က္ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္ေတြျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

အရက္ခ်က္စက္႐ံုက သတၲဳတြင္းအင္ဂ်င္နီယာကို သတၲဳတြင္းထဲျပန္ေရာက္ေအာင္ လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ 'ဘူမိနက္ သံ' ေဒသႀကီးပါ။ ဘယ္ေနရာတူးတူး ရတနာေတြ ထြက္ေနပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ ပညာရႇင္ေတြမရႇိလို႔ မျဖစ္ပါဘူး။

လူထုစိန္ဝင္း