Rare Earth

တရုတ္နွင့္ ဂ်ပန္ေတြစိတ္၀င္စားေနတဲ့ သဲမ်ားအေၾကာင္းသိထားသင့္သမွ်

ဒီတေလာသတင္းေတြမွေတြ ့ေနရတာက ရခိုင္ျပည္နယ္က အနက္ေရာက္သဲမ်ားကို တရုတ္ျပည္က စိတ္၀င္စားျပီးလာ ေ၇ာက္စမ္းသပ္မွုေတြျပဳလုပ္ေနတယ္ဆိုတာပါဘဲ။ ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားစုကေတာ့အဲဒီ အနက္ေရာင္သဲေတြကဘာလဲ ဘယ္မွာသြားသံုးမွာလဲ၊ ဘာတန္ဘို ့ရွိလည္းဆိုတာ သိၾကဦးမည္လို ့မထင္ပါ။

စာေရးသူ ကိုယ္တိုင္လည္း အဲဒီသဲေတြကိုမျမင္ဘူး အေၾကာင္းလည္းမသိပါ။ အေရးၾကီးတယ္သိထားသင့္တယ္ယူဆလို ့ ရွာေဖြမိသေလာက္ေ၀မ်ွေပးလိုက္ပါတယ္။ တစ္ ခုေတာ့ ၾကိဳတင္စကားခံပါရေစ စာေရးသူဟာအဲဒီအနက္ေရာင္သဲေတြဟာ rare earth နွင့္ဆက္စပ္ေနတယ္။ အဲဒီမွာ rare earth ပါ၀င္မည္လို ့ယဴ ဆပါတယ္။ ဖတ္မိရတဲ့သတင္း အခ်က္အလက္အတိုင္းအတာေၾကာင့္ အတိအက် rare earth ဟုတ္မဟုတ္မေသခ်ာေပမည့္လည္း စာဖတ္သူမ်ားအေနနွင့္ ဗဟုသုတ တစ္ခုရသြားမည္လို ့ယံုၾကည္ပါတယ္။

အဆိုပါအနက္ေရာင္သဲမ်ားက အဂၤလိပ္လို ေတာ့ rare earth လို ့ေခၚပါတယ္။ တိုက္ရိုက္ျပန္ရင္ရွားပါးတဲ့ေျမေပါ့။ ဒါေပမည့္အဲဒီ ဟာ ကရွားလည္းမရွားပါ။ ေျမၾကီးလည္းမဟုတ္ဘူး rare earth ဆိုတာက ျဒပ္စင္ေပါင္း ၁၇ မ်ိဳးပါ၀င္တဲ့ သတၱဳျဒပ္ အမ်ိဳးအစားေတြကိုေခၚပါတယ္။ အဲဒlါေတြက scandium (Sc-21), yttrium (Y-39),lanthnaum (La-57),cerium(Ce-58),praseodymium(Pr-59),neodymium ( Nd-60) ,promethium (Pm-61),samarium( Sm-62),europium (Eu-63),
gadolinium( Gd-64),terbium (Tb-65),dysprosium(Dy-66),holmium(Ho-67),erbium(Er-68),thulium (Tm-69),ytterbium(Yb-70),and luteium (lu -71)တို ့
ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ သတၱဳ ေတြကို တစ္ခ်ိဳ ့က the silent heroes of modemtechnolog လို ့ တင္စားၾကပါတယ္။ rare earth ကမရွားပါးေပမည့္အဲဒီျဒပ္စင္သတၱဳေတြ
က တစ္မ်ိဳးတည္းသီးျခားေတြ ့ရဖို ့မျဖစ္နိုင္ပါဘူး။ တူးေဖာ္ရတဲ ့ရတဲ့ ေျမၾကီးသို ့မဟုတ္အနက္ေေ၇ာင္သဲမ်ားမွာ အထက္ပါသတၱဳေတြ ေရာေနာပါ၀င္ေနမွာျဖစ္ျပီး ပါ၀င္ေနတဲ့တစ္ခုစီ ၏ အခ်ိဳးအစားရာခိုင္နွန္းမတူညီဘဲရွိတတ္ပါသည္။ မရွားပါးေပမဲ ့အဲဒီေရာစပ္ေနတဲ့ rare earth ထဲမွာ ပါ၀င္ေနတဲ့ျဒပ္သတၱဳ တစ္ခုခ်င္းကို သန္ ့စင္ ခြဲထုတ္ဘို ့က အႏၵရာယ္မ်ား ခက္ခဲလြန္းျပီး စီးပြားျဖစ္ပမာဏရဘို ့မလြယ္ကူဘူးလို ့သိရပါတယ္။ က်ေနာ္တို ့ေန ့စဥ္ထိေတြ ့သံုးစြဲေနတဲ့ အရာမ်ားစြာမွာ rare earth သတၱဳ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသျခာေပါက္ပါ၀င္ေနပါတယ္။

တီဗြီ၊ ကြန္ျပဳတာ၊ ေရနံတဴးစက္ ေသးငယ္တဲ ့အီလက္ထေရာနစ္အစိတ္အပိုင္းမ်ား ၊ေမာ္ေတာ္ကား hybrid ကား၊ အလင္းဖန္မ်ွင္ၾကိဳး စစ္လက္နက္ကိရိယာမ်ား နုဴးကလီးယးဓါတ္ေပါင္းဖိုနွင့္ အာကာသယဥ္ကိုယ္ထည္ေတြမွာ အဲဒီသတၱဳ တမ်ိဳးသုိ ့မဟုတ္ တစ္မ်ိဳးထည့္ျပီးအသံုးျပဳထားပါတယ္။ ဥပမာျပရရင္ neodyumium သတၱဳကိုေသးငယ္တဲ့ အီလက္ထရြန္းနစ္အစိတ္အပိုင္းျဖစ္တဲ့ ကြန္ျပဴတာ hard disk..နားက်ပ္၊ စပီကာ၊ တာဘိုင္၊ ေရနံ တဴး ေဖာ္တဲ့လြန္ပူနွင့္ သံလိုက္ဓာတ္သံုးရတဲ့ေနရာတိုင္းလိုလိုမွာ ထည့္သံုးထားပါတယ္။ neodyumium ကိုေသးငယ္ေပါ့ပါးျပီးအလြန္မာေၾကာတဲ့ ကိရိယာအစိတ္အပိုင္းေတြမွာ အဓိကသံုးရပါတယ္။ erbium သတ္ထုကိုေနကာမ်က္မွန္အလွဆင္ပန္းအို း ေလဆာခြဲစိတ္မွုနွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္လွ်င္ျမန္စြာစီီးဆင္းေစတဲ့ အလင္းဖန္မ်ွင္ၾကိဳးေတြမွာ မရွိမျဖစ္သံုးရပါတယ္။

Europium သတၱဳကုိ တီဗီဖန္သားျပင္ Led မီးလံုးေတြနွင့္ နဴးကလီးယားဓါတ္ေပါင္းဖိုမွာအသံုးျပဳပါတယ္။ Hybrid ကား (ဆီနွင့္ဘက္ထရီနွစ္မ်ိဳးသံုး ) ေမာင္းနွင္ေနတဲ့ကားပိုင္ရွင္ေတြကိုယ္တိုင္ rare earth ကိုသူတို ့ေန ့စဥ္သံုးေနရတယ္ဆိုတာမသိၾကပါဘူး။ Toyota prius Hybrid ကားတိုင္းမွာ Lanthanum
၁၀ ေပါင္ထည့္သံုးထားပါတယ္။ ဟိုင္းဘရစ္ကားမွာပါတဲ့ဘက္ထရီအမ်ိဳးအစားဟာ Nickle -metal hydride က lanthanum သတ္ထုကို သံုးထားတာပါ။ ကမ္ဘာ့အၾကီးဆံုး ျဖစ္တဲ့တိုယိုတာကား ရဲ ့ ထုတ္လုပ္မွုနွန္ းမွာ prius ဟိုင္းဗရစ္ကားဟာ ၈ ရာခိုင္နွုန္းရွိပါတယ္။ အဲဒါနွင့္အျခားဟိုင္းဗရစ္ကားေတြၤရယ္ တရုတ္ျပည္မွာသံုးေနတဲ့ဘက္ ထရီကားငယ္ေလးေတြ အားလံုးေပါင္းလိုက္ရင္ လိုအပ္မည့္ lanthanum ကေစ်းကြက္မွာလံုေလာက္စြာမရွိပါဘူးလို ့rare earth ကြ်မ္းက်င္ပညာရွင္ jake lifton ကဆိုပါသည္။

ဒါအျပင္တိုရိုတာကား company က Lanthanum တူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ေရးမွာ ရင္းနွွီးျမဳပ္နွံေသာ တစ္ခုတည္းေသာ company ျဖစ္ေၾကာင္းလည္းသိရပါတယ္။ အခ်က္အလက္မ်ားအရကမ္ဘာေပၚမွာတစ္ရုတ္ျပည္က rare earth အမ်ားဆံုးပိုင္ဆိုင္ထားျပီး ျပည္တြင္းစက္မွုလုပ္ငန္းမ်ားမွာအသံုးျပဳဘို လံုေလာက္ေအာင္ဆိုျပီး ၂၀၁၀ ခုနွစ္မွာျပည္ပသို ့တင္ပို ့ေရာင္းခ်မွုကို ကန္ ့သတ္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီသတင္းေၾကာင့္ rare earth ရဲ ့ေစ်းနွန္းဟာ ခံုတတ္သြားခဲ့ပါတယ္။ rare earth ၏ေစ်းနွန္းကေတာ့ ေစ်းကြက္မွာရွိတဲ့ ပမာဏနွင့္ ၀ယ္လိုအားအေပၚမူတည္ျပီး ေျပာင္းလဲေနတတ္ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာ ၂၀ ရက္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ HEFA ရဲ ့ ေစ်းနွန္းအရ ၁ ကီလိုဂရမ္းေစ်းကိုေဖာ္ျပထားပါတယ္။ Scandium metal -အေမရိကန္ ေဒါလာ ၁၅၀၀၀ (တစ္ကီလိုေစ်း) Terbium metal -2500,Neodymium metal - ၁၁၅$ ,lanthanum ၂၇၅၊cerium metal ၂၅ ေဒၚလာ၊

ျမန္မာျပည္က အဖိုးတန္ၾကြယ္၀တဲ့သယံဇာတေတြကို ျပည္သူေတြမသိရွိရဘဲ ျပည္ပတိုင္းျပည္ေတြကေပါေခ်ာင္ေကာင္းနွင့္ တိတ္ဆိတ္စြာသယ္ထုတ္သြားခဲ့တာ တိုင္းျပည္အတြက္ျပည္သူအတြက္အလြန္ကိုနစ္နာပါတယ္။ မိမိတိုင္းျပည္ကေငြေၾကးအရ နည္းပညာအရ ကိုယ္
တိုင္းတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္နိုင္ျခင္းမရွိလို ့နိုင္ငံျခားရင္းနွီးျမဳပ္နံသူမ်ားကို ဖိတ္ေခၚရတယ္ဆိုရင္လည္း ျပည္သူေတြရဲ့အၾကိဳးစီးပြားကိ ုပထမဦးစားေပး ထည့္သြင္းစဥ္းစားရပါမည္။

သတၱဳတြင္းတူးေဖာ္ခြင့္ျပဳမည့္ေနရာတစ္၀ိုက္ရဲ့ သေဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ေနထိုင္ၾကတဲ့ျပည္သူထုမ်ားရဲ့က်န္းမာေရး အက်ိဳးသက္ေရာက္မွု ေဘးထြက္စြန့္ွုပစ္စည္းမ်ား စီမ့ထိန္းသိန္းမွု စတာေတြကို ဦးစြာစမ္းသပ္ေလ့လာရပါမည္။ ထို ့ အျပင္ တူးေဖာ္မည့္ေနရာေဒသတစ္၀ိုက္မွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ျပည္သူေတြနွင့္ ေတြ ့ဆံုေဆြးေနြးျပီး သူတို ့ ရဲ့ သေဘာထင္ျမင္မွုကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရပါမည္။ ေနာက္ဆံုးမွခြင့္ျပဳခ်က္ေပးသင့္မေပးသင့္ကို ဆံုးျဖတ္ရပါမည္။ ဒါေၾကာင့္နိုင္ငံျခားမွလာေရာက္ရင္းနွီးျမဳတ္နွံသူေတြကို ေၾကးနီ၊ ေရြွ၊ ေရနံ၊ ဂက္စ္ စတဲ့ သတ္ထုတြင္းမ်ားမွာ တူးေဖာ္ခြင့္ေပးထားေပမည့္ အေခ်ာင္ေရာ ပါသြားနိုင္တဲ့ (တစ္နည္း)ခိုးထုတ္သြားမည့္ အဆိုပါအနက္ေရာင္သံေခၚ rare earth အေၾကာင္းကို ျမန္မာျပည္သူေတြဂရုစိုက္ သိထားသင့္ေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ပါသည္။ (ကံခြ်န္)