လက္ပေတာင္း ေတာင္စီမံကိန္း နဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ပ်က္ဆီးမႈ

လက္ပံေတာင္း အၾကပ္တည္း နဲ႔ ကေန ကေနဒါ သဲမိုင္း oil sands minging ဥပမာနဲ႔ ရႈေထာင့္မ်ား


က်ေနာ္က Australia မွာ ျမိဳ့ျပ အဂၤ်င္နီယာ ေက်ာင္းတက္ေနတဲ့ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ပါ။ ခုတေလာ ျမန္မာ့ နိုင္ငံေရးမွာ မေၾကနပ္သံေတြ ဆဲသံေတြ ဆူညံေနတာေတာ့ လက္ပံေတာင္းေၾကးနီ မိုင္းကိစၥပါ။ က်ေနာ္လဲ မေၾကနပ္တဲ့အထဲ ပါပါတယ္။ ေဒၚစုကလဲဆင္းရဲသားလယ္သမား ျပည္သူ ဘက္နဲနဲမွ မစဥ္းစားေတာ့ အားမရမိတာ အမွန္ပါ ရွည္လ်ားလွတဲ့ အစီရင္ခံစာ မဖတ္ပဲ ဆႏၵျပတာ ေဒၚစု သေဘာမေတြ႔ပါ။ က်ေနာ္ကေတာ့ လယ္သမားေတြ ဖတ္စရာမလိုဘူးထင္တယ္။ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ နိုင္ငံေတာ္အက်ဳိးအျမတ္ဆိုျပီး တစ္နွစ္အစိုးရက ဘယ္ေလာက္ရလဲ ေဒၚစု မေျပာပါ။ေျပာရင္လဲ ေျပာပေလာက္တဲ့ ပမာဏမဟုတ္တာ ေသခ်ာတယ္။ ဆရာ ဝင္းမ်ဳိးသူ ေျပာသလို တျခားနည္းနဲ႔ အဲေလာက္ေငြရွာလို႔ရပါတယ္။ တရုတ္ကို ေၾကာက္တယ္ တရုတ္မွီခိုရလို႔ လုပ္တယ္ ဆိုတဲ့ ရႈေထာင့္ေတာ့ က်ေနာ္က နိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရး သိပ္နားမလည္ေတာ့ မေဆြးေႏြးေတာ့ဘူး။ ျပီးေတာ့ social impact (including cultural impact), environment impact ရႈေထာင့္ကေန ၾကည့္ရံုနဲ႔တင္ မလုပ္သင့္ဘူးဆိုတာ ထင္ရွားပါတယ္။
တရုတ္က ကြန္ျမဴနစ္ အစိုးရဆိုေပမယ့္ အရင္းရွင္ စီးပြားေရးသမားေတြပါ။ ဆင္းရဲတဲ့ အာဏာရွင္နိုင္ငံက အရင္းျမစ္ေတြနဲ႔ သူ႔နိုင္ငံလည္ပတ္ေနတာပါ။ တရုတ္က စီးပြားေရးအင္အားၾကီးလာဖို႔ အတုေတြလဲ လုပ္တယ္။ အခြန္ေရွာင္ျပီး ကုန္သြယ္တယ္(ဆိုလိုတာက အေမရိကန္ကို စစ္ဝတ္စံုကအစ ခိုးသြင္းတာ)၊ ရြမ္ေငြ ေစ်းခ်တယ္။ တကယ္ေတာ့ တရုတ္စီးပြားေရးက ပံုမွန္တက္ေနေပမယ့္ က်မၼာေရး မေကာင္းလွပါ။ အေနာက္အုပ္စုစီးပြားက်ေနေပမယ့္ ေယာက္်ားလို ၾကိဳးဝိုင္းေပၚတက္ မယဥ္ရဲပါဘူး။ ေစ်းေပါေပါ အလုပ္သမား အခ်ိန္မေရြး ေပါက္ကြဲ နိုင္သလို။ တရုတ္ စီးပြားေရးတခုလံုးကို ခရိုနီ ၂၀၀၀(ဘီလ်ံနာျဖစ္ေနသူေတြပါ) အာဏာပိုင္အသိုင္းဝိုင္းနဲ႔ ေပါင္းသူေတြပဲ ခ်မ္းသာေနတာ။ ခေလးတစ္ေယာက္ေပၚလစီအရ ေနာက္နွစ္၂၀ဆို လူအိုေတြ ကလဲ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုးေတြပါ။ ခေလးနွစ္ေယာက္ေမြးခိုင္းလို႔လဲ မေကြ်းနိုင္ေသးပါဘူး။ ဆင္းရဲခ်မ္းသာ ကြာဟ မႈလဲ ၾကီးတယ္။ တရုတ္မွာ စက္ခ်ဳပ္သမ တစ္ေယာက္က ေဒၚလာ၁၀၀ ပဲ ရပါတယ္ ထိုင္းထက္နဲပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္တရုတ္က တတိယ ကမၻာက အရင္းျမစ္မရရင္ သူတို႔ မရွင္နိုင္ပါ။ ကေနာ္တို႔က အဲ အေပၚ ပါးနပ္ဖို႔လိုပါတယ္။

စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပသလို နိုင္ငံတကာသဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပညာရွင္ေတြ ဝင္စစ္ခိုင္းတယ္ ထားဦး ဝမ္ေပါင္လို ကမၸဏီက လိုက္နာမယ္ မထင္ပါ ဘာလို႔လဲ ဆိုေတာ့ တရုတ္က သူ႔နိုင္ငံမွာ ေတာင္ ျဖစ္သလို လုပ္တာပါ။ ဝမ္ေပါင္မေျပာနဲ႔ ကေနဒါမွာ သဲမိုင္းလုပ္တဲ့ Chevron လိုေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတာင္ မလုပ္နိုင္ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ သင္တဲ့အထဲမွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ဆိုတဲ့ဘာသာရပ္လဲ မျဖစ္မေန သင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဥပမာေျပာပါ့မယ္ လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္စုနွစ္ေတြမွာ လူေတြ ေရနံကို ပင္လယ္က သဲကႏၱာရေအာက္က ေျမၾကီးေအာက္က တူးၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကေနဒါမွာေတာ့ ထင္းရူးေတာေအာက္ ေရခဲေတြ ဖံုးေနတဲ့ ေတာင္ေတြေအာက္မွာ ေျမၾကီးမဲေတြထဲမွာ ေရနံပါေနတာ ေတြ႔ေတာ့ ကမၻာေက်ာ္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတြ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ သမားေတြ တားေနတဲ့ၾကားက တူးၾကပါတယ္။ ေရနံတူးတာက ေရနံက ေျမၾကီးနဲ႔ ေရာေနေတာ့ ေရပူနဲ႔ေဆးရတယ္ ဓါတု ပစၥည္းေတြ သံုးရတယ္။ အဲမွာ ေရနံေတြ ကတၱရာေတြက ေရပူေၾကာင့္ ေရေပၚေပၚလာတယ္ ေျမၾကီးနဲ႔ ဆီေပေနတဲ့ ဓါတုပစၥည္းေပေနတာေတြက စြန္႔ပစ္ရတယ္။ ပမာဏသိပ္မ်ားေတာ့ ဧက ေထာင္ခ်ီတယ္ စြန္႔ပစ္တဲ့ဧရိယာက။ recycle လုပ္ဖို႔လဲ အကုန္က်မ်ားတယ္။ လုပ္ျပီး ထြက္လာတဲ့toxic လိုပေခၚတဲ့အဆိပ္ အမ်ားၾကီး ဘယ္မွာ ပစ္မလဲ။ ေရကန္လိုတူးျပီး သြန္တယ္။အဲမွာ ငွက္ေတြသာမန္ေရထင္ေတာ့ လားနားေတာ့ေသတယ္။ အဲကေရေတြ ေရသဘာဝအတိုင္း ျမစ္ထဲစိမ့္ဝင္တယ္ ငါးေတြေသတယ္။ ေျမၾကီးထဲ စိမ့္ဝင္ေတာ့ ေျမေအာက္ေရထု ပ်က္စီးတယ္။ လူေတြက ငါးစားမိေတာ့လူရာခ်ီ ကင္ဆာျဖစ္တယ္။ ေသတယ္။ ရာသီဥတူ ပိုပူလာတယ္။ ေရာ္ေၾကးေတြေပးေနေပမယ့္ခုထိ ရွင္းလို႔ မျပီးနိုင္ေသးဘူး။ လူမႈေရးျပသနာ မိုင္းလုပ္သားေတြက ကြ်မ္းက်င္လုပ္သား ပဲ လုပ္ရတာဆိုေတာ့ ေရနံကြ်မ္းက်င္တဲ့ မူဆလင္နိုင္ငံက နိုင္ငံျခားသားေတြေရာက္လာတယ္။ ေဒသခံေတြက ဒီမိုကေရစီနဲ႔ က်င့္သားရေနေတာ့ ခြဲျခားမႈေတြျဖစ္လာတယ္။ ေဒသခံေတြ မေနရဲလို႔ ေျပာင္းရတယ္။ ဒါေတာင္ လက္ပံေတာင္းလို ရြာေတြ အေျပာင္းမခံရဘူးေနာ္။ မိုင္းလုပ္သားေတြက ေယာက္်ားေတြ ဆိုေတာ့ ျပည့္တန္ဆာေတြ ေရာက္္လာတယ္။ စီးပြားေရးတိုးတက္တာ မွန္ေပမယ့္ ေဒသခံေတြမဟုတ္ဘူး။ မိုင္းလုပ္သားေတြက ဝင္ေငြေကာင္းေတာ့ ကားေတြ အိမ္ေတြ ဝယ္တယ္ အိမ္ေတြ ေစ်းၾကီးကုန္တယ္ ေဒသခံေတြ လက္လွမ္းမမွီေတာ့ ေျပာင္းကုန္တယ္။မေျပာင္းနိုင္တဲ့သူေတြက ငါးေတြစားမိ ရင္လဲ ေရာဂါရ ေရကိုလဲ ေသာက္လို႔မရနဲ႔ အေတာ္ ဒုကၡေရာက္ပါတယ္။ ေကာ္ပိုေရးရွင္းၾကီးေတြက နွစ္စီ ဘီလ်ံရာခ်ီ အက်ဳိးျမတ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၾကားထဲ သူတို႔ေရနံခ်က္စက္ရံုေပါက္ကြဲေသးတယ္။
လက္ပံေတာင္းေၾကးနီမိုင္းျပန္ဆက္ပါ့မယ္။ စီးပြားေရးအရ နိုင္ငံ အတြက္ တစ္နွစ္ ဘယ္ေလာက္ရမွာမို႔ ခြင့္ျပဳရမွာလဲ။ အစိုးရရမွာက သန္း၁၀၀ ထက္မပိုဘူးထင္ပါတယ္။အဲေလာက္ေငြကို အဲက လယ္သမားေတြကို ေခတ္မီ လယ္သမားျဖစ္ေအာင္ ကူညီလိုက္ ျပန္ရမွာ ေသခ်ာတယ္။သယံဇာတ ေရာင္းစားျပီး ခ်မ္းသာ ဘယ္နိုင္ငံမွ မရွိဘူး သယံဇာတေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္ရ၊ လဘ္စားရ နဲ႔ ျခာလပတ္လိုက္ေနတာ။အေမရိကန္စီးပြားက်တာေတာင္ သူ႔နိုင္ငံသယံဇာတာ ထုတ္မသံုးေသးဘူးဗ်။ သယံဇာတဆိုတာ က်ေနာ္ တို႔ မ်ဳိးဆက္ပဲ သံုးလိုက္ရင္ ေနာက္မ်ဳိးဆက္ေတြ ဘာက်န္ေတာ့မလဲ။ အတတ္နိုင္ဆံုး ထိမ္းသိမ္းရပါ့မယ္။ ခုေျပာင္းရမွာက ရြာ ေတြမ်ားတယ္လို႔ သိရတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ မလုပ္သင့္ဘူး ထင္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ေၾကးနီ မိုင္းဆိုတာ မိုင္းခြဲတာ ေၾကးနီ သန္႔စင္တာ process ေတြအကုန္လံုး ဓါတုပစၥည္းသံုးရပါတယ္။ ခုေတာင္ အက္စစ္ေတြေၾကာင့္ ေရေသာက္လို႔မရေတာ့ဘူး ျဖစ္ေနတယ္။ ျပီးေတာ့ ေတာင္ေတြဆိုတာ ေတာ္အုပ္ေတြလို သစ္ပင္ ျပန္စိုက္လို႔မရပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ နိုင္ငံမိုးမ်ားပါတယ္ သူတို႔စြန္႔ပစ္ပစၥက မိုးေရေၾကာင့္ ျမစ္ေခ်ာင္းထဲ ေျမလႊာထဲ စိမ့္ဝင္မယ္ဆိုတာ အညင္းပြားစရာမလိုပါဘူး။ဒီမိုကေရစီသြားေနတာ ေဒသခံေတြ ဆႏၵကိုလဲ ေလးစားသင့္တယ္ ထင္တယ္။ အနဲဆံုးဆိုင္ငံ့သင့္တယ္။ ဥပမာထဲက ကေနဒါမိုင္းက စိုက္ပ်ဳိးမရတဲ့ ေျမရိုင္းေတာင္ အဲေလာက္ impacts ေတြ ျဖစ္ေနတာ။ ျပီးေတာ့ ယဥ္ေက်းမႈ ယံုၾကည္မႈအရ လယ္တီဆရာေတာ္ သာသနာထြန္းကားရာျဖစ္ေနျပန္ေရာ။ ဆရာသမားေတြ ေထာက္ျပသလို ေျပာင္းလို႔ရေၾကးဆို ေရႊတိဂံု ပါ ေျပာင္းရင္ေရာ။ ျမစ္ဆံုလဲ ျပန္စမွာပါ။ တရုတ္ေတြက က်ေနာ္တို႔ နွလံုးသားေတြကို ပစ္မွတ္ထားသလားထင္ရတယ္။ ျမစ္ဆံု ကခ်င္နွလံုးသား ျမန္မာ တနိုင္လံုးရဲ့ အသက္ဗ်။ မႏၱေလး ျမန္မာ ေတြ အစဥ္လာၾကီးတဲ့နန္းျမိဳ့၊ လက္ပံေတာင္း လယ္တီ သာသနာ ျမင့္ျမတ္တဲေျမ၊ ရခိုင္က ေရႊဂက္စ္ ရခိုင္ေတြရဲ့အေမြ။မလုပ္နဲ႔မဟုတ္ဘူးလုပ္ပါ စာခ်ဳပ္မခ်ဳပ္ခင္ လူထုခ်ျပပါ ပါဝင္ခြင့္ေပးပါ။ နိုင္ငံေကာင္းစားေရးသာေျပာတာ အဲမွာ တူးေနတာ အရင္ထဲကပါ ေဒသခံေတြ အိမ္မွာ မီးေတာင္ မရွိပါဘူး။ ေစတနာ ရွိတယ္ဆိုရင္အရင္ထဲက ေလ်ာ္ေၾကးေပးရင္ ကိစၥျပီးေနျပီး သီးစားခေပးျပီး မလိမ့္တပတ္လုပ္ခဲ့လို႔ ၊ မီးေလာင္ဗံု သံုးခဲ့တာ အေရးမယူလို႔ ခုလို ျဖစ္ေနတာ။ အစီရင္ခံစာလဲ အေရးယူဖို႔ ဘာမွ မေျပာထားပါဘူး။ rule of law ကို ခဏခဏ ေျပာတဲ့ က်ေနာ္ တို႔ ေခါင္းေဆာင္ ၾကီးလဲ ေမ့သြားတာေတာ့ မျဖစ္ေလာက္ပါဘူး။ ျပီးေတာ့ လယ္သမား ေတြကို ဆႏၵျပတာ ခြင့္ေတာင္းပါတဲ့ ခြင့္သာေတာင္းရရင္ ကိုမိုးသီးေျပာ သလို ၈၈၈၈တုန္းက ၂၀၀၇ တုန္းက ခြင့္ေတာင္းမွ ျပရမယ္ဆို ေဒၚစုလဲ နိုဗယ္ရမယ္မထင္ဘူး မစုစုေႏြးတို႔လဲ ဘာဆုမွ ရမယ္မထင္ပါ။ မတရားတဲ့ ဥပေဒမွန္သမွ်တာဝန္အရ ဖီဆန္ၾကတိုတာ ေဒၚစုေျပာခဲ့တာ စစ္အုပ္စု အတြက္သီးသန္႔ေျပာခဲ့တာ မဟုတ္ဘူးယူဆတယ္။ ဆႏၵျပတာ လူသားအခြင့္အေရးပါ။ ထိုင္းမွာလို တိုက္ေတြမီးရႈိ႕ျပီး စခန္းဖြင့္ထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ လယ္သမားေတြက လူကုန္ထန္ အင္းလ်ားလမ္းမွာ ေျမလာသ္မးတာလဲ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ အဖိုးအဖြားေျမ ကိုရိုရိုးေလး ကာကြယ္ေနတာပါ။ ျပသနာက ေဒၚစု မပါရင္ေတာင္ ျပီးသြားေလာက္ျပီး ခုပါလာေတာ့ ဆုတ္လဲစူးစားလဲရူးျဖစ္ေနျပီး။ က်ေနာ္လဲ ေဒၚစုကိုခ်စ္ပါတယ္။ လူတိုင္းခ်စ္ပါတယ္။ မၾကိဳက္ရင္မၾကိုက္ဘူး ေျပာခြင့္ေပးသင့္ပါတယ္။က်ေနာ့္ အေမေတာင္ မမွန္ဘူးထင္ရင္ က်ေနာ္နားမေထာင္ပါဘူး။ ဒါမိဘေစာ္ကားတာမဟုတ္ဘူး က်ေနာ့္အခြင့္အေရးပါ။ အခြင့္အေရးနဲ႔ ေစာ္ကားတာ ခြဲဖို႔လိုတယ္။
နိုင္ငံေရးမွာ အေဖာ္မရွိဘူးဗ်။ အေဖာ္လိုခ်င္ရင္ေခြးေမြးတဲ့ ဆိုလိုတာ ကိုမွန္ရင္ လူေတြ ေထာက္ခံမွာပဲ။ ကို႔ေပၚလစီ မွားရင္ေတာ့အိမ္က ေခြးေလးပဲ ကိုနဲ႔က်န္မွာ သူနဲ႔ပဲအေဖၚလုပ္ပါလို႔ေျပာတာပါ။ အေနာက္အုပ္စု နိုင္ငံေရးသမားတိုင္းသိတယ္။ ျပီးေတာ့ ေတာသားေတြ ပညာ မတတ္ဘူး ဘာဘူး နွိမ္ၾကတယ္။ အဲေျပာေနတဲ့သူေတြ ေတာသားေတြေလာက္ ရိုးသားလား။ ေတာသားေတြေလာက္ အစြမ္းရွိလား။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္လဲနတ္ေမာက္သား ေတာသားပဲဗ်။ ေတာသားေတြ လ်ပ္စစ္မီးမရွိတင္းတိမ္ေရာင့္ရဲတယ္။ျမိဳ့သားေတြ မီးမရွိရင္ ခင္းဗ်ားတို႔ facebook မွာတက္မဆဲရမွာစိုးလို႔ ဆႏၵျပၾကတယ္။ ကိုလိုနီေခတ၊္ဂ်ပန္ေခတ္ ၊မဆလ၊ နအဖေခတ္ ေခတ္တိုင္းမွာ သူတို႔ ေျမစာပင္ပဲ ။ သူတို႔ကိုဘယ္နိုင္ငံေရးသမားဂရုစိုက္တာမွ မခံရဘူး။ ပညာတတ္မွ လုပ္ေၾကးဆို မိတ္ေဆြတို႔ေရာ ပညာတတ္ပဲ လုပ္ေပါ့။ တတ္တဲ့ပညာက နိုင္ငံတကာ ကလူေတြကိုယဥ္ရဲလား။ မျပည့္တဲ့ေရ ေဘာင္ဘင္ေဝပါတယ္။ အဘ နဲ႔ အေမ ေခၚတတ္ရံုနဲ႔ နိုင္ငံေရးသမားထင္မေနနဲ႔ ေဝဖန္ပိုင္းျခားတတ္ေအာင္လဲ ေလ့လာေစခ်င္တယ္။ အလြတ္က်က္ျပီး ဘြဲ႔ရလာတာ ပညာ တတ္လို႔ သတ္မွတ္ရမွာလား။ အင္တာနက္ေတြ ရွိေနတာ နိုင္ငံတကာ အေတြးေခၚေတြလဲ ေလ့လာၾကပါဦး။


ေက်းဇူးတင္ပါတယ္


ေကာင္ဆိုးေလး