Reuters, Singapore
17 March
By Gillian Murdoch
- ေက်ာ္သိခၤ
တ႐ုတ္စစ္ေၾကာင္း ေတြဟာ တိဘက္အႏြယ္လူမ်ိဳးစုေတြရဲ႕ ဆူပူအံုႃကြမႈေတြအေပၚကို္င္တြယ္ေျဖ႐ွင္းဖို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအေနာက္ဘက္ပုိင္းေဒသကို တနလၤာေန႔က ေရာက္႐ွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလိုလာေရာက္ၿပီး တစ္ပတ္အၾကာမွာပဲ တိဘက္ျပည္နယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ လာဆာ မွာ တ႐ုတ္ဆန္႕က်င္ေရးလႈပ္႐ွားမႈေတြ စတင္ ၿပီးျဖစ္ပြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ သမုိင္းေၾကာင္းအခ်က္အလက္ေတြဟာ ေခတ္သစ္တ႐ုတ္-တိဘက္ ဆက္ဆံေရးနဲ႕ပက္သက္ေနတဲ့ အခ်ိဳ႕အခ်က္အလက္ေတြပါဘဲ။
၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလမွာ တ႐ုတ္ ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရးစစ္ေၾကာင္းဟာ တိဘက္ေဒသသို႔ စစ္ခ်ီ ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ႏွစ္ၾကားၿပီးတဲ့အခါမွာ တ႐ုတ္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဥကၠ႒ ေမာ္စီတုန္းဟာ ျပည္တြင္းစစ္ေအာင္ႏုိင္ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတ ႏုိင္ငံကိုထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၅၄ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလမွာ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ ေမာ္စီတုန္းဟာ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒလို္င္လားမားနဲ႕ ေတြ႔ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၄ မတ္လမွာ ကံေႃကြးခ်စနစ္ အဆံုးသတ္ဖို႔ ျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြ လုပ္ၿပီးေနာက္ တိဘက္ေဒသမွာ ဆႏၵျပပြဲေတြျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး လူေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး ေသဆံုးခဲ့ပါတယ္။ တိဘက္ေခါင္းေဆာင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒလုိင္လားမား ဟာ သူ႔ရဲ႕ေနာက္လိုက္ ၈၀ ၀၀၀ ႏွင့္အတူ အိႏၵိယႏုိင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေ႐ွာင္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒလိုင္လားမား ဟာ ျပည္ပေရာက္အစိုးရအဖြဲ႔ကို ဒါရမ္ဆလာ မွာ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီ အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဘယ္ႏုိင္ငံကမွာ အသိအမွတ္ မျပဳခဲ့ပါဘူး။
၁၉၆၅ ခုႏွစ္မွာ တဘက္ ကိုယ္ပုိင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရေဒသကို တရား၀င္ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၆ မွာ တ႐ုတ္ယဥ္ေက်းမႈေတာ္လွန္ေရး စတင္ပါတယ္။ တိဘက္လူမ်ိဳး အနီေရာင္အေစာင့္တပ္သားေတြက တိဘက္ေဒသမွာ ႐ွိတဲ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္ေတြဆီ ခ်ဥ္းကပ္လာၿပီး၊ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ေတြကို ဖ်က္ဆီး၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြနဲ႔ သီလ႐ွင္ေတြကို လူ၀တ္လဲဖို႔ အတင္းအဓမၼ ေစခိုင္းပါတယ္။
၁၉၇၂ မွာ အေမရိကန္သမၼတ ရစ္ခ်က္နစ္ဇြန္ရဲ႕ တ႐ုတ္ျပည္အလည္အပတ္ခရီးစဥ္က တိဘက္မွာ႐ွိတဲ့ တ႐ုတ္ ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ေတြနဲ႔ တိဘက္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ တုိက္ခုိက္ေရးအစီအစဥ္ေတြကို အဆံုးသတ္ သြားေစခဲ့ပါတယ္။
၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဒလုိင္လားမား ရဲ႕ အစ္ကို ဂ်လိုသြန္ဒပ္ က တ႐ုတ္ဘက္က အေရးပါတဲ့ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦး ျဖစ္ သူ ဒန္ဇိုပင္ ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ဖိတ္ၾကားခ်က္အရ တ႐ုတ္ျပည္အလည္အပတ္ ခရီးစဥ္အၿပီးမွာ တိဘက္ ႏွင့္ တ႐ုတ္ တို႔ ျပန္လည္သင့္ျမတ္သြားခဲ့ၾကပါတယ္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ မတ္လ - တိဘက္ဗုဒၶဘာသာ ရဲ႕ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္သူ ပန္ခ်န္လားမားကြယ္လြန္ၿပီး ေနာက္ ဇန္ န၀ါရီလမွာ လံုၿခံဳးေရးတပ္ေတြဟာ တိဘက္ကို ေရာက္႐ွိလာၿပီး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္လာဆာမွာ တစ္ခ်က္လြတ္အမိန္႕ (Martial Law) ကို ထုတ္ျပန္ပါတယ္။
၁၉၈၉ ေအာက္တိုဘာလမွာ ဒလိုင္လားမားဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏုိ္ဘယ္လ္ဆု ခ်ီးျမွင့္ျခင္းခံရပါတယ္။
၁၉၉၀ ေမလမွာ လာဆာၿမိဳ႕ေတာ္မွာ တစ္ခ်က္အလြတ္အမိန္႔ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ၿပီး ဒလုိင္လားမားဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ပေရာက္အစိုးရအဖြဲ႕ကို ဖ်က္သိမ္းကာ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္အတြက္ေရြးေကာက္ပြဲျပဳလုပ္ရန္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၃ ၾသဂုတ္လ - ဒလုိင္လားမားဟာ သတင္းစာ႐ွင္းလင္းပြဲတစ္ရပ္ျပဳလုပ္ၿပီး သူ႔အေနနဲ႔ တုိက္ခိုက္ေနတာ ဟာ တိဘက္ ေဒသကို ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရဖို႔ အတြက္ တိုက္ခုိက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ မ ဟုတ္ ေၾကာင္း သတင္းစာ႐ွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာသြားပါတယ္။
၁၉၉၄ - ဒလုိင္လားမားဟာ တိဘက္ေဒသမွာ တိုးတက္မႈမ႐ွိတဲ့အတြက္ တ႐ုတ္အစိုးရနဲ႔ ေစ့စပ္ ေဆြးေႏြးမႈ ျပဳ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၅၊ ဒီဇင္ဘာ - အိႏိၵယအေျခစိုက္ တိဘက္လူမ်ိဳးမ်ားက ေဘဂ်င္းအစိုးရက အသက္ ၆ ႏွစ္အရြယ္ ဂတ္ဒ္ ဟြန္ ခ်ိဳၾကည္ညီမား ကို ၁၁ ဆက္ေျမာက္ ပန္ခ်န္လားမား အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ျခင္းကို ဆႏၵျပၾကပါတယ္။
၁၉၉၆၊ ဇြန္လ - ဒလုိင္လားမားဟာ ျပည္ပေရာက္ အစိုးရအဖြဲ႕သစ္ပါ၀င္တဲ့ေရြးေကာက္ပြဲမွာ က်မ္းသစၥာ က်ိန္ ဆိုပါတယ္။
၁၉၉၈၊ ဒီဇင္ဘာ - ဒလုိင္လားမားက အိႏၵိယႏုိင္ငံ ပတ္နာ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ သူ႔အေနနဲ႔ တ႐ုတ္အစိုးရနဲ႕ အျပန္ အ လွန္သေဘာတူညီမႈရေစဖို႔ တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ႔ သူ႔ကို မည့္သည့္အေျခအေန၊ မည္သည့္အခ်ိန္၊ မည္သည့္ ေနရာတြင္မဆို ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးလို႔ရေၾကာင္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၉၊ မတ္လ - ဒလုိင္လားမား အေနနဲ႔ တိဘက္ေဒသ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုခ်က္ကို စြန္႔လႊတ္ရင္၊ ၿပီးေတာ့ တိဘက္ေဒသဟာ တ႐ုတ္ျပည္မႀကီးကေနခြဲထြက္လို႔မရတဲ့ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုမဟုတ္ဘူးဆိုတာကို ဒလုိင္လားမားက အသိအမွတ္ျပဳတဲ့ ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ေစာင္ ထုတ္ေ၀မယ္ဆိုရင္ တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ႔ ဒလုိင္ လားမားနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေစ့စပ္ညွိႏႈိင္းဖို႔ တံခါးကို အၿမဲဖြင့္ထားေၾကာင္း တ႐ုတ္အစိုးရဘက္က ေျပာဆို ခဲ့ပါ တယ္။
၁၉၉၉၊ ဒီဇင္ဘာ - ဒလုိင္လားမားက တိဘက္ေဒသအေနနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ဥပေဒရ႐ွိမွသာ ေက်နပ္ မည္ ျဖစ္ ေၾကာင္း နဲ႔ တ႐ုတ္အစိုးရအေနနဲ႔ တိဘက္ေဒသယဥ္ေက်းမႈ ေပ်ာက္ပ်က္ေအာင္ျပဳလုပ္တယ္လို႔ လည္း စြပ္ စြဲ ခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၉၊ ဇန္န၀ါရီ - တိဘက္ေဒသမွ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ ဘုန္းႀကီး၊ ကမၼပလားမား က တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကေနထြက္ေျပးၿပီး ဟိမ၀ႏၱာေတာင္ကို ေက်ာ္ျဖတ္ကာ ခရီးၾကမ္းႏွင္ခဲ့ၿပီး အိႏၵိယႏုိင္ငံသို႔ ဒလိုင္လားမားအား သြားေရာက္ေတြ႔ဆံုခဲ့ သည္။
၂၀၀၆၊ ဇူလိုင္ - တ႐ုတ္အစိုးရက ခ်င္ဟုိင္ - တိဘက္ ရထားလမ္းကို ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး၊ အဲဒီရထားလမ္းဟာ ကမၻာ့အျမင့္ဆံုး မီးရထားလမ္းျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခါတုန္က တ႐ုတ္အစိုးရဘက္က ထိုရထားလမ္းဟာ တိဘက္ေဒသကို ေခတ္မွီၿပီး၊ ဖြံံ႕ၿဖိဳးတိုက္တက္ေအာင္ျပဳလုပ္ေပးေၾကာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။ တိဘက္ပညာ႐ွင္မ်ား ဘက္ကမႈ ထိုရထားလမ္းဟာ တိဘက္ေဒသသို႔ ဟန္ တ႐ုတ္မ်ိဳးႏြယ္ေစ အလံုးအရင္း၀င္ေရာက္လာေစၿပီ၊ တိ ဘက္ ပတ္၀န္းက်င္ ေဒသ ရဲ႕ လံုၿခံဳမႈကို ခ်ိန္းေျခာက္ရာေရာက္ေၾကာင္းေျပာပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ မတ္လ - လာဆာၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရးဆႏၵျပပြဲမွာ တိဘက္လူမ်ိဳး ၈၀ ေလာက္အထိ အသတ္ခံရတယ္လို႔ ျပည္ပေရာက္ တိဘက္အစိုးရအဖြဲ႔က ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိဘက္ ေဒသမွာ ႐ွိတဲ့ အစိုးရထိပ္ပုိင္းေခါင္းေဆာင္ေတြက ဆႏၵျပပြဲမွာေသဆံုးသူ ၁၃ ေယာက္ပဲ႐ွိတယ္လို႔ ေျပာပါ တယ္။ အဲဒီ ေသဆံုးသူေတြဟာ ဟန္ တ႐ုတ္ မ်ိဳးႏြယ္ေတြျဖစ္ၿပီး တိဘက္လူရမ္းကားေတြရဲ႕ သတ္ ျဖတ္ ္ျခင္းကိုခံရတာျဖစ္ေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ ဆႏၵျပပြဲေတြဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ အျခားျပည္နယ္ေတြ မွာ ေန ထုိင္ ၾက တဲ့ တိဘက္လူမ်ိဳး အသိုင္းအ၀ုိင္း ေတြဆီအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ုိင္း က အခုလို ဆႏၵျပပြဲေတြအေပၚ အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္ႏွင္းတဲ့ တ႐ုတ္အစိုးရကို အျပင္းအထန္ ဆန္႔က်င္၊ ႐ႈံ႕ခ်ၾကပါတယ္။ တ႐ုတ္ ဆန္႔က်င္ေရး ဆႏၵျပပြဲေတြဟာ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္မတိုင္ခင္ ၅ လ အလိုမွာ ျဖစ္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
No comments :
Post a Comment