တိဘက္ေတြ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနၿပီ ၊ ဒို႔ဗမာေတြ ဘာလုပ္ၾကမွာလဲ?

AFP, BEIJING
23 March
ေက်ာ္သိခၤ

တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ေဘဂ်င္းအိုလံပစ္ပြဲေတာ္အတြက္ မီး႐ွဴးတိုင္ကို ဂရိႏုိင္ငံမွာ လာမယ့္ တနလၤာေန႔မွာ ထြန္းညွိေတာ့ မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီထြန္းညွိပြဲမွာ တိဘက္ကိစၥနဲ႔ အျခားအေရးကိစၥေတြနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး တ႐ုတ္အာဏာပုိင္ေတြ ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ ေနာက္ထပ္ ဆႏၵပြဲအသစ္တစ္ခု ထပ္ၿပီး ျပဳလုပ္လိမ့္မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ တိဘက္အေရးလႈပ္႐ွားသူ တစ္ဦးက ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။


တိဘက္ဆူပူအံုႃကြမႈေတြဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ရက္မ်ားမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့သလို လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္႐ွားသူမ်ားကလည္း တိ ဘက္ကိစၥအပါအ၀င္ အျခားအေရးကိစၥေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား နဲ႔ပက္သက္ၿပီး တစ္ညီတစ္ညြတ္တည္း ထိေရာက္တဲ့ အ ေရး ယူမႈေတြ ျပဳလုပ္သြားဖို႔၊ အစီအစဥ္ေတြဆြဲဖို႔ ပူးေပါင္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ဘာလုပ္မယ္ဆိုတာ အတူတကြ ေဆြးေႏြးၿပီး၊ အစီအစဥ္ေတြ ေရးဆြဲေနပါတယ္” လို႔ တ႐ုတ္ ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္႐ွားသူမ်ားအဖြဲ႔တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္ေသာ တိဘက္ေက်ာင္းသားမ်ားအဖြဲ႕ရဲ႕ ေျပာ ေရးဆို ခြင့္႐ွိသူ လာဒန္တီသြန္ က အခုလိုေျပာပါတယ္။ “ေနာက္အေရးကိစၥကေတာ့ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တာ၀န္နဲ႔ အေရး ယူမႈေတြပါပဲ” လို႔ ဆက္ၿပီးေျပာပါတယ္။

အျခားတ႐ုတ္ေတာ္လွန္ေရးအုပ္စုေတြက အႀကီးအကဲေတြကေတာ့ တ႐ုတ္အစိုးရနဲ႔ တိုက္႐ုိက္ပက္သက္ေနတဲ့ တိဘက္အေရး၊ ဒါဖာအေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥ၊ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ ႏွင့္ ၾသဂုတ္လ ေဘဂ်င္း အိုလံပစ္ပြဲမွာ ပါ၀င္ပက္သက္တဲ့ အျခားအေရးကိစၥတို႔ကို တစ္ကမၻာလံုးမွာ႐ွိတဲ့ တ႐ုတ္ အတုိက္အခံေတြ အားလံုး နဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး လႈပ္႐ွားဖို႔ အစီအစဥ္ ေရးဆြဲၿပီးပါၿပီ။

အဲဒီအစီအစဥ္ေတြထဲမွာ အိုလံပစ္နဲ႔ပက္သက္ၿပီး ပိုၿပီး ပစ္မွတ္ထား ထားတာကေတာ့ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္ ဖြင့္ပြဲမွာ သပိတ္ေမွာက္ဖို႔ သို႔မဟုတ္ အိုလံပစ္ၿပိဳင္ပြဲကို ကမကထျပဳသူေတြကိုသပိတ္ေမွာက္ဖို႔ ၊ တိက်ေသခ်ာတဲ့ ဆႏၵျပမႈ သို႔မဟုတ္ အိုလံပစ္အားကစားသမားေတြ ကိုယ္တိုင္ ပါ၀င္ ဆႏၵျပၾကဖို႔ စတဲ့ အျခား ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ အစီအစဥ္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါေသးတယ္။

“ဒီအစီအစဥ္ေတြအားလံုးဟာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္ဖို႔အလားအလာလည္း႐ွိပါတယ္” လို႔ တီသြန္ က ေျပာပါတယ္။ တိဘက္အေရးလႈပ္႐ွားတဲ့အုပ္စုေတြနဲ႔ အျခားအုပ္စုေတြ ခ်ိန္ကိုက္ထားတာကေတာ့ အိုလံပစ္ မီး႐ွဴးတိုင္ လက္ဆင့္ကမ္းလာတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြ မွာ လႈပ္႐ွားမႈေတြျပဳလုပ္ဖို႔ပါ။ အိုလံပစ္မီး႐ွဴးတိုင္ ဟာ ဧ၀ရတ္ ေတာင္ကို ဒီေဆာင္းဦးေႏွာင္းပိုင္းမွာ ေရာက္႐ွိမွာျဖစ္ၿပီး၊ တိဘက္ျပည္နယ္ လာဆာၿမိဳ႕ေတာ္ကို ေတာ့ ဇြန္လ လယ္မွာ ေရာက္မွာျဖစ္ပါတယ္။

ေဘဂ်င္း အိုလံပစ္ေကာ္မတီမွ လွ်ဴခ်င့္ ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အုိလံပစ္ေကာ္မတီမွ ဂ်က္ေကာ့ ေရာ့ဂီ တို႔က အိုလံပစ္ မီး႐ွဴးတိုင္ကို လာမယ့္တနလၤာေန႔မွာ ဂရိႏုိင္ငံ၌ ထုံးစံအတိုင္း မိနစ္ ၃၀ ၾကာၾကာ မီးထြန္းညွိၾကမွာ ျဖစ္ ပါတယ္။

မီး႐ွဴးတိုင္ဟာ ဂရိႏုိင္ငံမွာ လွည့္လည္ၿပီးေနာက္ မတ္လ ၃၁ ရက္မွာ မီး႐ွဴးတိုင္ လႊဲေျပာင္းေပးတဲ့အခမ္းအနား က်င္းပဖို႔အတြက္ ေဘဂ်င္းကို ေရာက္႐ွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ တုိက္ႀကီး ငါးတိုက္ကို ျဖတ္သန္းၿပီး မီး ႐ွဴးတိုင္ကို လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ေဆာင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ မီး႐ွဴးတိုင္ဟာ တ႐ုတ္ျပည္ကို ေမလမွာ ျပန္လည္ ေရာက္႐ွိမွာျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအတြင္းမွာ တိဘက္ေဒသအပါအ၀င္၊ တုိင္း၊ ခ႐ုိင္၊ ေဒသ အသီးသီးသို႔ လက္ဆင့္ ကမ္းသယ္ေဆာင္ လွည့္လည္ဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တိဘက္က တ႐ုတ္ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္႐ွားမႈအဖြဲ႕ေတြကေတာ့ မၾကာေသးမီက ဟိမ၀ႏၱာေဒသမွာ လူအမ်ားစု သတ္ျဖတ္ခံရတဲ့ ကိစၥနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး သီးျခား လႈပ္႐ွားၾကဖို႔ ဆံုျဖတ္ထားၾကၿပီးပါၿပီ။

“က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အားကစားသမားေတြကို အိုလံပစ္နဲ႔ ခပ္ေ၀းေ၀းေနဖို႔ ေတာင္းဆိုေနတာမဟုတ္ပါဘူး” လို႔ လန္ဒန္အေျခစိုက္ တိဘက္ကမ္ပိန္း အဖြဲ႔ရဲ႕ ဒါ႐ိုက္တာ အန္းန္ဟုန္းမ္း ကေျပာပါတယ္။ “ဒါေပမယ့္ အ ျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အိုလံပစ္ေကာ္မတီက မီး႐ွဴးတိုင္ကို တိဘက္ေဒသဘက္ကို သယ္ေဆာင္ဖို႔ တားျမစ္တာကို မလုပ္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔က ေတာင္းဆိုတာပါ” လို႔ ဟုန္းမ္ ကေျပာပါတယ္။ အျခားအုပ္စုေတြကေတာ့ သူ႔တို႔ကိုယ္ပိုင္ အစီအစဥ္ေတြကို အသီးသီး ေရးဆြဲထားၿပီးကုန္ၾကပါၿပီ။

ဥပမာ - ဖလန္ေဂါင္ အုပ္စုက တိဘက္ေဒမွာ ရက္ရက္စက္စက္ ညွင္းပန္းႏွိပ္စက္ခံ တိဘက္လူမ်ိဳးတို႔ရဲ႕ ဒုကၡကို ေဖာ္ျပဖို႔အတြက္ သူတို႔ကိုယ္ပိုင္ မီး႐ွဴးတိုင္ကို တစ္ေယာက္ကသယ္ေဆာင္ၿပီး ေနာက္က အုပ္စုက မီး႐ွဴးတိုင္ သယ္ေဆာင္သူေနာက္က လုိက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဆူဒန္ႏုိင္ငံအေနာက္ဖက္ ဒါဖာေဒသမွာ သတ္ျဖတ္မႈေတြျဖစ္ပြားေနတာကို ကူညီေပးေနတဲ့ တ႐ုတ္အစိုးရကို ရပ္တန္းကေန ရပ္ဖို႔အတြက္ ဒါဖာအိမ္မက္ အဖြဲ႕ (Dream for Darfur) အဖြဲ႔က အိုလံပစ္မီး႐ွဴးတိုင္ သယ္ ေဆာင္ရာ လမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ လုိက္ၿပီး ဆႏၵျပၾကဖို႔ စီစဥ္ထားပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ကေတာ့ အိုလံပစ္ မီး႐ွဴးတိုင္ သယ္ေဆာင္ရာေနာက္ကို လိုက္ၿပီး လႈပ္႐ွားမႈပံုစံ အမ်ိဳးမ်ိဳးလုပ္ဖို႔ ပစ္ မွတ္ထား ထားပါတယ္” လို႔ Dream of Darfur အဖြဲ႕ရဲ႕ ဒါ႐ိုက္တာတစ္ဦးျဖစ္သူ ေဂ်းဆာဗစ္က ေျပာပါ တယ္။

တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြဘက္ကလည္း မီး႐ွဴးတိုင္သယ္ေဆာင္ရာလမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ ႏုိင္ငံတကာမွာ လံုၿခံဳေရးေတြခ်ထားေရးကိစၥနဲ႔ပက္သက္ၿပီး စကားေျပာၿပီးပါၿပီ။ အထူးသျဖင့္ လန္ဒန္၊ ပဲရစ္၊ ဆန္ဖရန္စစၥကို တို႔ မွာ ဧၿပီလ ၆၊ ၇၊ ၈ ရက္တို႔မွာ လံုၿခံဳေရးေတြ ခ်ထားဖို႔ကိစၥကို တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ စကားေျပာၿပီးပါၿပီ။

ပဲရစ္အေျခစိုက္ လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔က မီး႐ွဴးတိုင္ ပဲရစ္ကို အေရာက္ မီး႐ွဴးတိုင္ဖြင့္ပြဲအခမ္းအနားမွာ ဥ ေရာပႏုိင္ငံေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြ စိတ္၀င္စားသြားေစမယ့္ သပိတ္ေမွာက္ပြဲ ဆင္ႏႊဲမယ့္ အစီအစဥ္ကို ေျပာျပ သြားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဥေရာပ ပါလီမန္ အမတ္ ဟန္စ္ဂါ့ထ္ပိုတာရီး က တ႐ုတ္အစိုးရဟာ တိဘက္ေခါင္းေဆာင္ ဒလုိင္ လားမားနဲ႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ ဆက္လက္ၿပီး ျငင္းဆန္ေနဦးမယ္ဆိုရင္ သပိတ္ေမွာက္တာ တရားမွ်တမႈ ႐ွိပါတယ္လို႔ ေျပာလုိက္ပါတယ္။