Strategic Doctrine ႏွင့္ ကမၻာ့အေရး၊ ျမန္မာ့အေရး

ခင္မမမ်ိဳး

အခုတေလာ တီဗြီသတင္းေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရဒီယိုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တကၠသိုလ္ ေကာရီဒါေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကားေနရတတ္တဲ့ စကားလံုးေလးတခုရွိပါတယ္။ ျမဴးနစ္စာခ်ဳပ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါနဲ႕အတူတြဲၿပီးနာမည္ႀကီးေနတာကေတာ့ တခ်ိန္ က ၿဗိတိန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ခ်န္ဘာလိန္အေၾကာင္းပါပဲ။ ခ်န္ဘာလိန္ မွား တယ္၊ မွန္တယ္နဲ႕ ျငင္းခုန္ေနၾကတဲ့ အသံေတြကေနရာအႏွံ႕ပါပဲ။ ဒီျဖစ္ရပ္ ေတြနဲ႕ အဓိက ဆက္စပ္ေနတဲ့ strategic doctrine အေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပခ်င္ပါတယ္။

ျမူးနစ္ႏွင့္ ခ်န္ဘာလိန္

ခ်ိန္ဘာလိန္အေၾကာင္းမေျပာခင္ ဟိုလြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းခုနစ္ဆယ္တိတိက ယခုလို အပတ္ထဲ၊ အတိအက် ဆိုရရင္ေတာ့ (၁၉၃၈) ခု၊ စက္တင္ဘာ (၂၉) ရက္ေန႕မွာ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ျမဴးနစ္စာခ်ဳပ္ေလးအေၾကာင္း အရင္ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ (၁၉၃၈) ခု၊ စက္တင္ဘာလက ၿဗိတိသွ်၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ခ်န္ဘာလိန္နဲ႕ ဂ်ာမန္ေခါင္းေဆာင္ ႀကီး ဟစ္တလာတို႕ Berchtesgadenမွာ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဟစ္တလာက ဂ်ာမနီရဲ႕ Sudetenland ကို သိမ္းပိုက္ဖို႕အစီအစဥ္ကို ၿဗိတိန္က မေထာက္ခံရင္ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားကို က်ဴးေက်ာ္မယ္လို႕ ခ်န္ ဘာလိန္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ကို ခ်န္ဘာလိန္က ျပင္သစ္၊ ခ်က္ကိုစလုိဗက္ကီးယားနဲ႕ ေဆြးေႏြးၿပီးတဲ့အခါ ဒီကိစၥဟာ လက္ခံ နို္င္ဖြယ္ရာမရွိဘူးလို႕ အေၾကာင္းျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးဟစ္တလာအတြက္ အက်ပ္ရိုက္ သြားပါေလေရာ။ ၿဗိတိန္နဲ႕ျပင္သစ္ဟာ စစ္မျဖစ္ခ်င္ဘူးဆိုတာကိုလဲ သူကသိထားျပန္ေလတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတြက္ဆထားလိုက္တာက ဒီႏွစ္ႏိုင္ငံကေတာ့ ဆိုဗီယက္ယူနီယံနဲ႕ ပူးေပါင္းမွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။..............





အခုတေလာ တီဗြီသတင္းေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေရဒီယိုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တကၠသိုလ္ ေကာရီဒါေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၾကားေနရတတ္တဲ့ စကားလံုးေလးတခုရွိပါတယ္။ ျမဴးနစ္စာခ်ဳပ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒါနဲ႕အတူတြဲၿပီးနာမည္ႀကီးေနတာကေတာ့ တခ်ိန္ က ၿဗိတိန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ခ်န္ဘာလိန္အေၾကာင္းပါပဲ။ ခ်န္ဘာလိန္ မွား တယ္၊ မွန္တယ္နဲ႕ ျငင္းခုန္ေနၾကတဲ့ အသံေတြကေနရာအႏွံ႕ပါပဲ။ ဒီျဖစ္ရပ္ ေတြနဲ႕ အဓိက ဆက္စပ္ေနတဲ့ strategic doctrine အေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပခ်င္ပါတယ္။

ျမူးနစ္ႏွင့္ ခ်န္ဘာလိန္

ခ်ိန္ဘာလိန္အေၾကာင္းမေျပာခင္ ဟိုလြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္းခုနစ္ဆယ္တိတိက ယခုလို အပတ္ထဲ၊ အတိအက် ဆိုရရင္ေတာ့ (၁၉၃၈) ခု၊ စက္တင္ဘာ (၂၉) ရက္ေန႕မွာ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ျမဴးနစ္စာခ်ဳပ္ေလးအေၾကာင္း အရင္ ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။ (၁၉၃၈) ခု၊ စက္တင္ဘာလက ၿဗိတိသွ်၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ခ်န္ဘာလိန္နဲ႕ ဂ်ာမန္ေခါင္းေဆာင္ ႀကီး ဟစ္တလာတို႕ Berchtesgadenမွာ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဟစ္တလာက ဂ်ာမနီရဲ႕ Sudetenland ကို သိမ္းပိုက္ဖို႕အစီအစဥ္ကို ၿဗိတိန္က မေထာက္ခံရင္ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားကို က်ဴးေက်ာ္မယ္လို႕ ခ်န္ ဘာလိန္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီျဖစ္ရပ္ကို ခ်န္ဘာလိန္က ျပင္သစ္၊ ခ်က္ကိုစလုိဗက္ကီးယားနဲ႕ ေဆြးေႏြးၿပီးတဲ့အခါ ဒီကိစၥဟာ လက္ခံ နို္င္ဖြယ္ရာမရွိဘူးလို႕ အေၾကာင္းျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေခါင္းေဆာင္ႀကီးဟစ္တလာအတြက္ အက်ပ္ရိုက္ သြားပါေလေရာ။ ၿဗိတိန္နဲ႕ျပင္သစ္ဟာ စစ္မျဖစ္ခ်င္ဘူးဆိုတာကိုလဲ သူကသိထားျပန္ေလတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူတြက္ဆထားလိုက္တာက ဒီႏွစ္ႏိုင္ငံကေတာ့ ဆိုဗီယက္ယူနီယံနဲ႕ ပူးေပါင္းမွာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။

ဒီလိုအေျခအေနမွာ ၀င္ၿပီး အႀကံေပးလုပ္သူကေတာ့ အီတလီဖက္ဆစ္ေခါင္းေဆာင္ႀကီး မူဆိုလိုနီပါပဲ။ သူ ကဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႕အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းက ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီ၊ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံေတြ အေနနဲ႕ ကြန္ဖရင့္တခုက်င္းပဖို႕ပဲ ဆိုၿပီး အၾကံေပးတယ္။ ဟစ္တလာက မူဆိုလိုနီစကားကို ေနရာေတာ္ေတာ္ မ်ား မ်ားကို နားေထာင္တာေတြ႕ရတယ္။ အခုဒီကိစၥမွာလဲ သူကနားေထာင္တာပဲ။

ဒီလိုနဲ႕ ၁၉၃၈၊ စက္တင္ဘာလ (၂၉) ရက္မွာ ျမဴးနစ္စာခ်ဳပ္ႀကီး ေပၚေပါက္လာေတာ့တယ္။ စာခ်ဳပ္အရ ခ်န္ဘာလိန္နဲ႕ ျပင္သစ္ Daladier တို႕က ဂ်ာမနီဟာ Sudetenland ကိုသိမ္းပိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ သေဘာတူ ညီခဲ့ၾကတယ္။ အျပန္အလွန္အေနနဲ႕ ဥေရာပထဲမွာ ေနာက္ထပ္ နယ္ေျမေတာင္းဆိုမွဳေတြ မလုပ္ဖို႕ ဟစ္တ လာကလဲ ကတိေပးခဲ့တယ္။ ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားက ထကန္႕ကြက္ေတာ့ ခ်န္ဘာလိန္က ၿဗိတိန္ဟာ Sudetenland အတြက္နဲ႕ စစ္အျဖစ္ခံမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ ဆိုခဲ့တယ္။ အဲဒီအထိတုန္းကေတာ့ အေကာင္းပဲ။ သူ႕ကိုလဲ စစ္ကိုေရွာင္ႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး တခ်ိဳ႕ ေကာင္းခ်ီးၾသဘာေတြေပးလို႕။

အဲ - သိပ္မၾကာပါဘူး။ ၁၉၃၉၊ မတ္လလဲေရာက္ေရာ၊ ဂ်ာမန္စစ္တပ္ႀကီးက ခ်က္ကိုစလိုဗက္ကီးယားကို သိမ္းလိုက္ပါေလေရာ။ ေနာက္မ်ားမၾကာမီ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးလဲ ျဖစ္လာပါေရာ။ ဒီေတာ့မွ ခ်န္ဘာလိန္ ဟာ ဟစ္တလာက မယံုရဘူးဆိုတာသိသြားျပီး၊ သူ႕ရဲ႕ appeasement ေပၚလစီမွားသြားတယ္ဆိုတာ သိပါ ေလေရာတဲ့။ လူအမ်ားက ခ်န္ဘာလိန္ကို ၀ိုင္းအျပစ္တင္ၾကပါေလေရာ။

ဟိုတခ်ိန္တုန္းကေတာ့ ဒီျဖစ္ရပ္ၾကားေျပာၾကတိုင္း ကြ်န္မလဲ အျပစ္တင္တာပဲ။ ၿဗိတိသွ်၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႀကီးျဖစ္ ၿပီး ဒီေလာက္ေတာင္ပဲ အယံုလြယ္ရလားလို႕။ အဲ - စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးနဲ႕ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရး ေက်ာင္းသူျဖစ္လာၿပီး၊ strategic doctrine ကို ေလ့လာၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ကြ်န္မခ်န္ဘာလိန္ကို နားလည္မွဳရွိသြားတယ္။ သူမွန္တယ္၊ မွားတယ္ ဆိုတာကို မေျပာခ်င္ေတာ့ေပမယ့္ သူဒီလိုဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ရတဲ့အေၾကာင္းဟာ ဘာေၾကာင့္ဆိုတာကို သတိထားမိသြားတာေၾကာင့္ပါ။ အဲဒီအခ်ိန္ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံ ေတာ္လံုျခံဳေရး၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြအေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳရွိေနတဲ့ strategic doctrine က offensive strategy မဟုတ္ပဲ defensive strategy ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ပါပဲ။ အဲဒီလိုအခ်ိန္မွာ ဟစ္တလာကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္လိုက္ရင္ အားနည္းခ်က္ေတြရွိေနေသးတာကို တြက္ဆၿပီး ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို သူခ်ခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အဖြဲ႕အစည္းတခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ strategic doctrine ရွိရပါတယ္။ ဒီလိုရွိ မွလဲ မွန္ကန္တဲ့ နည္းဗ်ဴဟာေတြကို ဆက္လက္ခ်မွတ္ႏိုင္မွာပါ။ စစ္ေအးကာလအတြင္းက ေနတိုးရဲ႕ strategic doctrine ကို ဆက္ၿပီး ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။

ေနတိုးႏွင့္ 'flexible response' strategic doctrine

ေနတိုးလို႕ လူအမ်ားအတိုေကာက္ေခၚေလ့ရွိတဲ့ North Atlantic Treaty Organizations (NATO) ဆိုတာဟာ ၁၉၄၉ခု၊ ေအၿပီလ (၄) ရက္ေန႕မွာ ခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ North Atlantic Treaty ပါ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနတဲ့ alliance organization တရပ္ပါ။ စစ္ေအးကာလအတြင္းမွာ ေနတိုးရဲ႕ အခန္း က႑က ေတာ္ေတာ္ႀကီးမားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်ိန္တုန္းက ေနတိုးက်င့္သံုးခဲ့တဲ့ strategic doctrine က flexible response ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီ doctrine ကိုအဆင့္သံုးဆင့္နဲ႕ ေရးဆြဲထားပါတယ္။ နယူးကလီးယားလက္နက္ေတြရွိတာနဲ႕တင္ ခ်က္ခ်င္းကာေရာ စစ္ျဖစ္တာနဲ႕ နယူးကလီးယားလက္နက္ သံုးစြဲမယ္ဆိုတာမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ သံုးသင့္တဲ့ အဆင့္ေရာက္မွ သံုးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ပထမအဆင့္က direct defense ပါ။ ဆိုဗီယက္က နယူး ကလီးယားလက္နက္မသံုးပဲ conventional forces ေတြပဲ သံုးျပီး တိုက္ခိုက္လာခဲ့ရင္ ဒီလိုအလားတူ တပ္ေတြနဲ႕ပဲ ျပန္လည္တိုက္ခိုက္တာပါ။ ဥပမာ - ဆိုဗီယက္တပ္ေတြ အေနာက္ဂ်ာမနီကို က်ဴးေက်ာ္ လာခဲ့ရင္ ေနတိုးတပ္ေတြမွ ျပန္လည္ခုခံတိုက္ခိုက္ျခင္းပါ။

ဒီအဆင့္မွာမွ မရေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဒုတိယအဆင့္ျဖစ္တဲ့ Deliberate Escalation အဆင့္ကို ေရာက္ပါ မယ္။ ဒီအဆင့္ကေတာ့ အကယ္၍မ်ား ဆိုဗီယက္တပ္မ်ားက ေနတိုးတပ္မ်ားကို ေခ်မွဳန္းႏိုင္တဲ့ သြင္ျပင္ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ နယူးကလီးယား လက္နက္အနည္းငယ္ကို အကန္႕အသတ္နဲ႕ သံုးတဲ့အဆင့္မ်ိဳးပါ။ တတိယ အဆင့္ကေတာ့ ေၾကာက္စရာအေကာင္းဆံုးပါပဲ။ General nuclear response ပါ။ အလံုးစံုေသာ ေခ်မွဳန္း ေရး ပါပဲ။ mutual assured destruction scenario နဲ႕ အနည္းနဲ႕အမ်ားဆက္စပ္ေနပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ စစ္ေအးကာလမွာ အေမရိကန္ျပည္ေတာင္စု က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ containment ဆိုတဲ့ ေပၚလစီ အေၾကာင္း အနည္းငယ္တင္ျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီေပၚလစီက ဒုတိယကမၻာစစ္ကာလအၿပီးမွာ ဆိုဗီယက္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးထိန္းခ်ဳပ္မွဳေအာက္ကို က်ေရာက္သြားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ဒိုမီႏို သက္ေရာက္မွဳကို ရပ္တန္႕ဖို႕ ေပၚ ေပါက္ လာခဲ့တဲ့ ေပၚလစီျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေပၚလစီရဲ႕ အေျခခံကို George Cannan ဆိုတဲ့ အေမရိကန္သံတမန္တေယာက္က စတင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေပၚလစီက Negotiation နဲ႕ compromise ကိုအေျခခံတဲ့ appeasement ေပၚလစီနဲ႕ အျမစ္လွန္ေခ်မွဳန္းေရးကို အေျခခံတဲ့ rollback ေပၚလစီၾကားမွာ ရွိတဲ့ ေပၚလစီျဖစ္ပါတယ္။ အလံုးစံုေခ်မွဳန္းေရးအထိ ဆက္မသြားပဲ ေနရာတခုမွာပင္ ရပ္ေနလိုက္ျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၄ တုန္းက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ republican candidate, Barry Goldwater က ဘာေၾကာင့္ အႏိုင္မတိုက္တာလဲ လို႕ containment ေပၚလစီကို challenge လုပ္ေတာ့ ဒီမိုကရက္တစ္ candidate, President Johnston က အႏိုင္တိုက္ဖို႕လုပ္လိုက္ရင္ နယူးကလီးယားစစ္ပြဲကို risk လုပ္လိုက္သလိုျဖစ္မွာေပါ့လို႕ေျဖခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲကာလမွာ လာအိုထိ ၀င္ေရာက္ ၿပီး ေထာက္ပံ့ေရးလမ္းေၾကာင္းျဖတ္ဖို႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္တေယာက္ရဲ႕ပရိုပိုဆာကို အေမရိကန္သမၼတက ပယ္ခ်ခဲ့ တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေပၚလစီက ႏိုင္ငံျခားေရးေပၚလစီဆိုေပမယ့္ ႏိုင္ငံတြင္းပ႗ိပကၡမ်ားမွာလဲ အသံုးျပဳတတ္ ၾကပါတယ္။

စစ္ေအးကာလတေလွ်ာက္မွာ ေနတိုးက flexible response doctrine ကို က်င့္သံုးၿပီး၊ defensive အေနနဲ႕ပဲ ေနခဲ့ပါတယ္။ အဲ - စစ္ေအးကာလၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေနတိုးလဲ offensive strategy ကို က်င့္သံုးလာပါတယ္။ ဥပမာ - ၁၉၉၅ မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေဘာ့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုးဗီးနား ဗံုးက်ဲမွဳ (code name- Operation Deliberate Force) ၊ ၁၉၉၉ မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ယူဂိုဆလားဗီးယား ဗံုးက်ဲမွဳ (code name- Operation Allied Force) စတာေတြပါ။ ဒီအပိုင္းေတြနဲ႕ကေတာ့ Humanitarian Intervention နဲ႕ ပတ္သက္တာမို႕ အေသးစိတ္ကို ေနာက္ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္ေအးကာလ ၿပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား (အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ) ရဲ႕ strategic doctrine က Preemptive strategy ကို ဦးစားေပးလာပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ Preemptive Strategic Doctrine Preemptive doctrine ဆိုတာက ရန္သူက ကိုယ့္ကိုလာမတိုက္မီ ကိုယ္က ရန္သူကို ဦးေအာင္ ေခ်မွဳန္းရမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာတရားအေပၚမွာ အေျခခံ ထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မည္းမည္းျမင္တိုင္းရန္သူဆိုၿပီး တိုက္ခ်င္တိုင္းလိုက္တိုက္ေနလို႕ေတာ့ မရပါဘူး။ တဘက္ကေန လံုေလာက္တဲ့ ၿခိမ္းေခ်ာက္မွဳ အတိုင္းအတာ ရွိေနမွ တိုက္လို႕ရတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ - ေျခာက္ရက္ၾကာစစ္ပြဲလို႕ နာမည္ႀကီးခဲ့တဲ့ ၁၉၆၇ ခုႏွစ္၊ အာရပ္ - အစၥေရးစစ္ပြဲဟာ Preemptive စစ္ပြဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတုန္းက အီဂ်စ္သမၼတနာဆာဟာ ကုလသမၼဂၢအေရးေပၚတပ္ေတြကို ဖယ္ရွားၿပီး၊ ေထာင္ေပါင္းခ်ီတဲ့တင့္ကားေတြ၊ သိန္းခ်ီေနတဲ့ စစ္သားေတြကို အစၥေရးနယ္စပ္အနီးကို ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစၥေရးက သူ႕ႏိုင္ငံေတာ္လံုုျခံဳေရးအတြက္ Preemptive war ကို စတင္ဆင္ႏႊဲခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ Preemptive strategic doctrine ကို တခ်ိဳ႕က Preventive strategic doctrine နဲ႕ မွားတတ္ၾကပါတယ္။ Preventive strategic doctrine ကက်ေတာ့ ရန္သူဘက္က ၿခိမ္းေခ်ာက္မွဳ အတိုင္းအတာ မေပၚလြင္ေသးပဲ ရန္သူကိုစတင္ တိုက္ခိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ Future threat လို႕ဆိုေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒမ်ားနဲ႕ ကမၻာ့လူထုက ဒါကို လက္မခံၾကပါဘူး။ အေမရိကန္နဲ႕ မဟာမိတ္တပ္မ်ား အာဖ ဂန္နစ္စတန္ႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္မွဳအေပၚမွာ ကန္႕ကြက္သံမ်ားမၾကားရေပမယ့္ အေမရိကန္နဲ႕ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ တို႕ရဲ႕ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ အီရတ္ႏိုင္ငံတိုက္ခိုက္မွဳမွာက်ေတာ့ ကန္႕ကြက္သံမ်ားထြက္လာၾကပါတယ္။ အာဖဂန္ နစ္စတန္ကိစၥမွာ Preemptive strategic doctrine ကို သံုးထားေပမယ့္ အီရတ္ကိစၥမွာက်ေတာ့ ဘြတ္ခ်္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက Preemptive လို႕ဆိုေပမယ့္ Preventive လို႕ ယူဆသူမ်ားက အမ်ားအျပား ေပၚထြက္ ေနပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္ပြဲတခုကို justified လုပ္ရတာဟာ အခက္ခဲဆံုး ကိစၥတခုပဲျဖစ္ပါတယ္။ ပညာ ရွင္ မ်ားကေတာ့ debate ေတြ ဆက္လုပ္ေနၾကဆဲပါပဲ။

အဓိကေျပာလိုတဲ့အေၾကာင္းအရာကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံျခားေရးဆိုင္ရာမ်ားကို အဓိက လႊမ္းမိုး သက္ေရာက္ေနတဲ့ strategic doctrine ရဲ႕ အေရးပါမွဳကိုပဲျဖစ္ပါတယ္။ strategic doctrine ဟာ ႏိုင္ငံတကာေရးရာမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံတရပ္အတြက္သာမက အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ပါ အေရးႀကီးပါတယ္။ အဖြဲ႕ အစည္းတခုအေနနဲ႕ ကိုယ့္ရင္ဆိုင္ဆင္ႏႊဲေနတဲ့ စစ္မ်က္ႏွာအသီးသီးအတြက္ strategic doctrine လိုအပ္ ပါတယ္။ ကို္ယ္နဲ႕ရင္ဆိုင္ရမယ့္ ရန္သူရဲ႕ ကိုယ့္ကို မဟာမိတ္ျပဳေနတဲ့တိုင္းျပည္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ strategic doctrine ကို ေသခ်ာသိရွိနားလည္ဖို႕လိုအပ္လွပါတယ္။

လက္ရွိျမန္မာအေရးႏွင့္ strategic doctrine

ကြ်န္မအျမင္ကိုေျပာရရင္ ကြ်န္မတို႕ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးရဲ႕ ဦးေဆာင္ပါတီတရပ္ျဖစ္တဲ့ အန္အင္ဒီပါတီရဲ႕ Strategic Doctrine က defensive ျဖစ္ၿပီး၊ နအဖရဲ႕ အမ္အယ္ဒီအေပၚမွာ ေတာက္ေလွ်ာက္ က်င့္သံုး လာခဲ့တာကေတာ့ containment ျဖစ္ပါတယ္။ အန္အယ္ဒီကို မတရားအသင္းေၾကျငာၿပီး အၿပီးသတ္ roll back လုပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ ေျမေအာက္ဆင္းသြားၿပီး လူထုေတာ္လွန္ေရးကို trigger လုပ္လိုက္သလို ျဖစ္သြားမွာစိုးတာရယ္၊ အန္အယ္ဒီရွိေနျခင္းအားျဖင့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္အခ်င္းခ်င္း ကြဲျပားမွဳအေပၚမွာ အန္အယ္ဒီကို ဘံု ရန္သူထားရွိၿပီး မကြဲေအာင္ထိန္းထားဖို႕ရယ္၊ ႏိုင္ငံတကာကလက္ခံလာႏိုင္မယ့္ ေရြး ေကာက္ပြဲတခု အေျခအေနအေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ မလုပ္ႏိုင္ေသးခဲ့တာအတြက္ရယ္ေၾကာင့္ အန္အယ္ဒီ အေပၚမွာ containment strategic doctrine ကို အသံုးျပဳေနခဲ့တာျဖစ္တယ္။ ေနာက္ျပန္ၿပီး compromise strategy ကိုသြားဖို႕နအဖမွာအစီအစဥ္မရွိႏိုင္ပဲ ေရွ႕ဆက္တက္တဲ့ rollback strategy အလံုးစံု ေခ်မွဳန္းေရးကိုသာ အစီအစဥ္ရွိႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေၾကာင့္ အန္အယ္ဒီအေနနဲ႕ compromise ထိုင္ၿပီး ေတာင္းဆိုေနျခင္းဟာ ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္မရွိေၾကာင္း အမွန္တရားကို လက္ခံဖို႕လိုအပ္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ျငိမ္း ခ်မ္းစြာနဲ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေျဖရွင္းေရးဟာ ျမန္မာျပည္အတြက္ အေကာင္းမြန္ဆံုးေသာ solution ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ Frederick the Great ဆိုခဲ့ဖူးတဲ့ "Negotiations without arms are like music without instrument” ဆိုတာလိုပဲ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မေတြ႕ပဲ ဒီမိုကေရစီေတာင္းေနတာကို နအဖက အမွဳေတာင္ထားမွာမဟုတ္ပါဘူး။

အျခားေသာအတိုက္အခံမ်ားအေပၚမွာေတာ့ နအဖက rollback strategy ကို ေတာက္ေလွ်ာက္က်င့္သံုး လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဆင္ေျပာင္ႀကီးသြားတဲ့လမ္းကို ဒီေလာက္ရွင္းေနရဲ႕နဲ႕ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ပဲ ထိုင္ေအာ္ေန လို႕ကေတာ့ ဘာမွျဖစ္လာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေအာ္သူမ်ားပဲ အခ်ိန္ကုန္ပါလိမ့္မယ္။ compromise လုပ္ရမယ္ လို႕ တခ်ိဳ႕ ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ compromise ဆိုတာက လက္ခုပ္ႏွစ္ဘက္တီးမွ ျမည္လာမယ့္ ကိစၥပါ။ လက္ခုပ္မတီးခ်င္တဲ့ နအဖလက္ကို အတင္းသြားဆြဲျပီး တီးေနလို႕ကေတာ့ compromise မျဖစ္လာပဲ ေခါင္းပုတ္ႏွစ္သိမ့္ခံလိုက္ရတာပဲ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ တပ္ဦးပါတီက defensive strategy ကိုသံုးလာတာ ရာစုႏွစ္ေတြ ခ်ီေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ doctrine က ၾကာၾကာသံုးတာမ်ားရင္ offensive မလုပ္ရဲေတာ့ပဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါကိုနားလည္ၿပီး အျပစ္တင္မွဳမဟုတ္ပဲ confrontation အတြက္ ၀န္းရံေပးျခင္း (သို႕) ၀န္းရံရင္လဲ မထႏိုင္ျဖစ္လာတဲ့အခါ ခဏေနာက္ခ်န္ထားၿပီး၊ လုပ္သင့္တာကို ဆက္လက္လုပ္ကိုင္သြားျခင္း မ်ားလုပ္ၾကဖို႕ တပ္ဦးပါတီမဟုတ္တဲ့ အျခားေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွာ တာ၀န္ရွိပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာအကူအညီဆိုတာမွာလဲ collective security ဆိုတဲ့ strategic doctrine အေပၚမွာ အေျခခံ ထားတဲ့ ယူအင္မွာ အားနည္းခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ တႏိုင္ငံခ်င္းစီကေနဆိုရာမွာလဲ သူတို႕ရဲ႕ strategic doctrine ေတြမွာ offensive strategy နည္းပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒမ်ားအရ Humanitarian Intervention ဆိုတာျဖစ္လာဖို႕ကလဲ အေတာ္ကို ခဲယဥ္းလွပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကြ်န္မတို႕အေနနဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ strategic doctrine တခု ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ရွိေနဖို႕လိုအပ္ေနပါၿပီ။

ျပည္တြင္းလူထုတိုက္ပြဲကိုျပၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာ၀င္ေပးပါဆိုၿပီး ေတာင္းဆိုမယ့္ doctrine လား၊ ယူအင္နဲ႕ ျပည္ပက ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေပးပါလို႕ ထိုင္ေအာ္ေနမယ့္ doctrine လား၊ နအဖကို compromise လုပ္ရမယ္ဆိုၿပီး ေခါင္းပုတ္ေက်ာသပ္သြားခံမယ့္ doctrine လား၊ လူထုတိုက္ပြဲနဲ႕ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရး တြဲစပ္ၿပီး ေတာ္လွန္ေရးအရွိန္ေရာက္လာခ်ိန္မွာ ခြဲထြက္ပူးေပါင္းလာမယ့္ တပ္က လူတခ်ိဳ႕နဲ႕ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖြဲ႕စည္းၿပီး ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္းေပၚသြားမယ့္ doctrine လား။ ပိုင္ပိုင္ႏိုင္ႏိုင္ ေရြးခ်ယ္ ဆံုးျဖတ္ၾကဖို႕ လိုၿပီျဖစ္ပါတယ္။ ရန္သူ႕အေျခအေနၾကည့္ၿပီး flexible response သံုးမည္ဆိုလွ်င္လဲ လိုအပ္သည့္ အဆင့္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္သင့္ၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ strategic doctrine ဟာ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးရာကိစၥမ်ားမွာ အေရးပါလွေသာ ေက်ာရိုးမ႑ိဳင္တရပ္ျဖစ္တာမို႕ ေရရာတိက်ေသာ strategic doctrine မရွိရင္ တိုက္ပြဲေဖာ္ေဆာင္မွဳနဲ႕ နည္းဗ်ဴဟာမ်ားဟာ ျပန္႕က်ဲေနၿပီး၊ ပစ္မွတ္ကို မထိေရာက္ႏိုင္ပဲျဖစ္တတ္ပါေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါ တယ္။

ေတာ္လွန္ေရးသစၥာျဖင့္။
ခင္မမမ်ိဳး (၁၊ ၁၀၊ ၂၀၀၈)