ရင္သားကင္ဆာ

-ေဒါက္တာေအးမင္း-

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ရင္သားကင္ဆာ (Breast Cancer) ဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ အျဖစ္အမ်ားဆုံး ကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္။

အေမရိကန္ကင္ဆာအဖြဲ ့အစည္း (American Cancer Society) ရဲ ့အဆိုအရ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ တစ္ႏွစ္တည္း အတြင္းမွာဘဲ အေမရိကန္မွာ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္သူ ၁၈၂၄၆၀ ေယာက္ ရွိမယ္လို ့ခန္ ့မွန္းထားပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လက္ရွိ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားမွဳ ဘယ္ေလာက္ရာခိုင္ႏွဳန္းရွိတယ္ဆိုတာကို မသိရေပမယ့္ ယခင္ကျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ စစ္တမ္းေတြအရ ရင္သားကင္ဆာေတြ ့ရွိမွဳႏွဳန္းဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံနဲ ့ သိပ္ကြာမယ္မထင္ဖူးလို ့ မွန္းဆႀကပါတယ္။

အေမရိကန္လိုေခတ္မွီတဲ ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုမွာေတာင္ ရင္သားကင္ဆာကို ကာကြယ္လို ့မရပါဖူး။ လုပ္ႏိုင္တာ ကေတာ့ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္တဲ့ အခြင့္အလမ္းနည္းသြားေအာင္ လုပ္လို႔ ရတာေတြဘဲ ရွိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္အဓိကအေရးႀကီးဆုံးကေတာ့ ကင္ဆာျဖစ္ခါစ ခပ္ေသးေသးအခ်ိန္မွာ ကင္ဆာကို ရွာေတြ ့ဖို ့ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာကို ေစာေစာစီးစီး ငယ္တဲ့အခ်ိန္မွာေတြ ့ေလ ကုရတာ လြယ္ေလျဖစ္ျပီး အသက္ရွင္ဖို ့ အခြင့္အလမ္းလည္း ပိုျပီးရွိပါတယ္။

အဲ့ဒါဆိုရင္ ရင္သားကင္ဆာကို ခပ္ေသးေသးျဖစ္ခ်ိန္မွာ ျဖစ္ခါစအခ်ိန္မွာ ေတြ ့ေအာင္ ဘယ္လိုရွာမလည္း။

အဓိက နည္းလမ္း (၃) သြယ္ရွိပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္း (၃) သြယ္လုးံကုိလုပ္ဘုိ့လုိပါတယ္။

ပထမနည္းက - တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ ့ အနည္းဆုံး တစ္ႏွစ္ကို တစ္ခါ ရင္သားကို စစ္ေဆးရပါမယ္။

ဒုတိယနည္းက - မိမိရင္သားကို တစ္လကို တစ္ႀကိမ္ မိမိကုိယ္တိုင္ စစ္ေဆးရပါမယ္။ ဘာေတြကိုစစ္ရမလည္းဆိုရင္ ႏို ့အက်ိတ္၊ ႏို ့သီးေခါင္း အတြင္း၀င္သြားျခင္း၊ ႏို ့အုံမွ အေရးျပား ခ်ိဳင့္၀င္သြားျခင္း၊ ႏို ့အုံမွ အေရျပား တင္းမာလာျပီး လိေမၼာ္ခြံကဲ့သို ့ ျဖစ္လာျခင္း၊ ႏို ့သီးေခါင္း မွ ေသြးထြက္ျခင္းတို ့ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲ့ဒီ လကၡဏာေတြ ရွိလာျပီဆုိရင္ ဆရာ၀န္နဲ ့ အျမန္ဆုံး ျပဖို ့လိုပါတယ္။

တတိယအခ်က္နဲ ့ အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္ကေတာ့ - အသက္ (၄၀) ေက်ာ္ပါက တစ္ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ ႏို ့ကို ဓါတ္မွန္ (Mammogram) မန္မိုဂရမ္ ရိုက္ဖို ့ဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုရိုက္ဖို ့အတြက္ သာမန္ အဆုတ္ေတြ အရိုးေတြကို ရိုက္တဲ့ X-Ray စက္နဲ ့ ရိုက္လို ့ မရပါဖူး။ ႏို ့ဟာ ႏူးညံ့တဲ့ တစ္ရွဴးူ (Tissue) အဂၤါတစ္ခုျဖစ္တဲ့အတြက္ အထူးျပဳလုပ္ထားတဲ့ စက္နဲ ့ ရိုက္ရပါတယ္။ ဒါက ဘာေႀကာင့္လည္းဆိုရင္ မလိုအပ္ဘဲ အခ်ိန္အဆမ်ားတဲ့ X-Ray ဓါတ္ေရာင္ျခည္သင့္ရင္ ႏို ့ကင္ဆာျဖစ္ဖို ့ အခြင့္အလမ္းမ်ားႏိုင္တဲ့အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။

ရင္သားကင္ဆာ စျဖစ္္စအခ်ိန္မွာ ဘယ္မွမျပန္ ့ေသးဘဲ ႏို ့ျပြန္လမ္းေႀကာင္းေသးေသးထဲမွာဘဲ ရွိပါေသးတယ္။ အဲ့ဒါကို အင္ဆုက္ျကူ (In-situ) ကင္ဆာလို ့ေခၚပါတယ္။ အင္မတန္မွ ေသးငယ္လြန္းတဲ့အတြက္ အမ်ားစုဟာ (Microscope) အႀကီးခ်ဲ ့မွန္ဘီလူးနဲ ့ ႀကည့္မွဘဲ ရပါတယ္။ အမ်ားစုဟာ အင္မတန္ အေတြ ့အႀကဳံမ်ားတဲ့ ဆရာ၀န္ႀကီးေတြ စမ္းသပ္တာေတာင္ မေတြ ့ႏိုင္ပါဖူး။ ဒါေႀကာင့္မို ့ Mammogram x-ray စက္တို ့၊ Ultrasound အာထရာေဆာင္းစက္တို ့ လိုပါတယ္။ ဒီ In-situ ကင္ဆာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျဖစ္စမွာ ကယ္လ္ဆီယမ္အမွဳံေလး (Calcification ဆားမွဳန္ ့ေသးေသးေတြလုိ) ေလာက္ဘဲ ရွိပါတယ္။

ဒီလိုစမ္းသပ္စစ္ေဆးဖို ့ဆိုရင္ ျမန္မာျပည္မွာ စက္အလုံအေလာက္ရွိဖို ့ လိုပါတယ္။ ဒီစက္ေတြဟာ ေတာ္ေတာ္ေစ်းႀကီးတဲ့အတြက္ ပုဂၢလိကေဆးရုံေတြအေနနဲ ့ ၀ယ္ဖို ့ဆိုတာ မလြယ္ပါဖူး။ ဒါ့အျပင္ Mammogram မွာ သံသယျဖစ္စရာေနရာ Calcification ေလးေတြ ေတြ ့လာရင္ အဲ့ဒီေနရာက တစ္ရွဴး (Tissue) ကို ယူျပီး ဘုိင္အုိစီ(Biopsy) လုပ္ရပါမယ္။ အဲ့ဒီလို (Biopsy) လုပ္ဖို ့ဆိုရင္ ေနာက္ထပ္ အထူးစက္တစ္လုံး (Stereotactic Biopsy Table) ထပ္လိုပါတယ္။ အဲ့ဒီစက္က ကြန္ပ်ဴတာ (Computer) နဲ ့ တြဲထားျပီး၊ Biopsy လုပ္တဲ့ အပ္ကို လိုအပ္တဲ့ေနရာေရာက္ေအာင္ အတိအက် ညႊဳန္ေပးပါတယ္။ ဆားမွဳန္ ့ေလာက္ေသးတဲ့ ကင္ဆာကို Biopsy လုပ္ဖို ့က အဲ့ဒီစက္ မရွိရင္ မရပါဖူး။

လူဦးေရ (၂) သိန္းေလာက္ကို တာ၀န္ ယူရတဲ့ ကြ်န္ေတာ္တို ့ ေတာေဆးရုံေလးမွာ Mammogram စက္ (၈) လုံး၊ Stereostactic Tabel စက္ (၂) လုံး၊ Ultrasound စက္ (၁၀) လုံးရွိပါတယ္။ လူဦးေရ သန္း (၅၀) ေက်ာ္တဲ့ ျမန္မာျပည္မွာ ကြ်န္ေတာ္ သိသေလာက္ဆိုရင္ ရန္ကုန္မွာေလာက္ဘဲ Mammogram စက္ သုံး ေလးလုံးမွ်သာ ရွိတယ္လို ့ သိရပါတယ္။ Stereotactic Biopsy စက္ တစ္လုံးမွ ရွိတယ္လို ့ မႀကားသိရပါဖူး။

အဲ့ဒီေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ႏို ့ကင္ဆာအမ်ားစုက အက်ိတ္ျဖစ္မွဘဲ သိႀကရပါတယ္။ အဲ့ဒီအက်ိတ္အေနနဲ ့ စမ္းသပ္ရမိျပီဆိုရင္ အနည္းဆုံး ကင္ဆာဟာ In-Situ အဆင့္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ျပန္ ့သြားတဲ့အဆင့္ (Invasive) ကို ေရာက္သြားဘို.မ်ားပါျပီ။ အက်ိတ္ႀကီးေလ ဆိုးေလပါဘဲ။ တစ္ကုိယ္လုံးကို ျပန္ ့ဖို ့လည္း မ်ားသြားပါျပီ။ ျပန္ ့သြားျပီဆိုရင္ကေတာ့ (၅) ႏွစ္အတြင္းမွာ အသက္ဆုံးရွဴံးဖို ့မ်ားသြားပါျပီ။

ဒီေတာ့ ရင္သားကင္ဆာကို အႏိုင္တိုက္ဖို ့ဆိုရင္ က်န္းမာေရး ဗဟုသုတေပးမွဳေတြ လုပ္ရပါမယ္။ ျမန္မာျပည္လို အေနအထားမ်ဳိးမွာ အစိုးရရဲ ့ ကူညီမွဳ မရွိဘဲ ဒီလိုစက္ေတြ ရွိဖို ့ဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဖူး။ ရင္သားကင္ဆာဟာ စစ္သားမိန္းမ အရပ္သားမိန္းမဆုိတာ မခြဲပါ စစ္သားအေမ အရပ္သားအေမဆုိတာ မခြဲပါ။ အခုလက္ရွိအေနအထားအရဆိုရင္ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရးသမားႀကီးေတြ၊ ဗုိလ္ခ်ဴပ္အဆင့္ေလာက္ရွိတဲ့သူေတြရဲ ့ အမ်ဳိးသမီးေတြေလာက္သာ Mammogram ကုိ သုံးႏိုင္မယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒါေတာင္မွ Stereotactic Biopsy Table မရွိရင္ ဘယ္လို ေရာဂါရွာမလည္း မသိပါ။

အဲ့ဒီေတာ့ သာမန္အရပ္သားနဲ ့ အရာရွိငယ္ (ဗုိလ္မွဴးႀကီးအဆင့္ေအာက္) ေတြရဲ ့ အမ်ဳိးသမီးေတြအေနနဲ ့က ေတာ့ ဘုရားတဖို ့ဘဲ ရွိပါေတာ့တယ္။

ရင္သားကင္ဆာဟာ လူ မေရြးပါ။

ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား ရင္သားကင္ဆာ ကင္းေ၀းႀကပါေစ။

(ေဒါက္တာေအးမင္း) ။