ကမၻာ့စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းႏွင့္ လိပ္ျပာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ

ၿမန္မာစီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားတင္သြင္းခဲ့ေသာ Butterfly Effect on World Economic Cha၀s

-ၿမတ္စုိး-

ယေန႔ ကမၻာၾကီးဟာ က်ယ္ေၿပာေသာ ပထ၀ီေဒသၾကီး တခုၿဖစ္သလုိ ေထြၿပားေသာလူမႈစီးပြား ေရး နယ္ပယ္ၾကီး တခုလည္းၿဖစ္ပါတယ္။ ထုိ႔အတူ ၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲေနမႈမ်ား၊ ရင္ဆုိင္ေနရ ေသာ ၿပႆနာမ်ား၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေလွကားထစ္မ်ားကုိ တက္ၾကရာတြင္လည္း တခ်ိန္တည္း၊ တၿပိဳင္တည္း မဟုတ္သလုိ၊ တစ္ပုံစံတည္း လည္း မဟုတ္ၾကပါဘူး။ ထုိ႔အတူ စဥ္စားအေၿဖရွာမႈ ပုံစံဟာလည္း အသြင္မတူႏုိင္ၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း စဥ္စားအေၿဖရွာမႈေတြ မွာေတာ့ ေၿပာင္းလဲတုိးတက္ေနတဲ့ ေခတ္သစ္ စီးပြားေရး အေၿခအေနကုိ နားလည္ သိရွိဖုိ႔ဟာ အင္မတန္မွ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေခတ္သစ္ စီးပြားေရး ၿဖစ္ေပၚေနမႈႏွင့္ လက္ရွိစီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းမ်ား ကုိ ေလ့လာ သုံးသပ္ရာမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး အင္အားၾကီးႏုိင္ငံမ်ား ၿဖစ္ၾကတဲ့ ဂ်ပန္ နဲ႔ ဂ်ာမဏီ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အေၾကာင္းကုိ ယေန႔ တင္ၿပသြားပါမယ္။ ဒီႏုိင္ငံေတြ မွာ လက္ရွိၿဖစ္ေပၚေနတဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းေတြ ကုိေဖာ္ၿပရင္း အေမရိကန္ႏုိင္ငံ အင္ဒီယားနားတကၠသုိလ္ဘြဲ႔ရ ၿမန္မာ စီးပြားေရး ပညာရွင္လူငယ္မ်ား တင္သြင္းခဲ့ေသာ ( Butterfly Effect on World Economic Chaos) စာတမ္း နဲ႔ တခ်ိဳ႕ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားရဲ႕ ဒႆနေတြ ကုိ စာဖတ္သူတုိ႔အားေ၀မွ်ေပးၿခင္းပါတယ္။

ဂ်ပန္ (သုိ႔) အာရွ က်ား

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ လူစည္းကားရာ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ မွာ ကမၻာ့စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့လူဦးေရ အသစ္ တုိးမ်ားလာေနၿပီ ဟု ဂ်ပန္ ရုပ္ၿမင္သံၾကားသတင္းဌာနတခုနဲ႔ CNN သတင္းဌာန ေတြမွာေၾကညာသြားခဲ့တယ္။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံဟာ ကမၻာမွာ စီးပြားေရးအားၿဖင့္ ဒုတိယ အင္အားအၾကီးဆုံးႏုိင္ငံၿဖစ္သလုိ၊ ေနထုိင္ဘုိ႔ ေစ်းၾကီးၿပီး၊ လူေနမႈ အဆင့္အတန္းၿမွင့္မားတဲ့ တုိင္းၿပည္ တခုလည္းၿဖစ္တယ္။ ေလာေလာဆယ္ၾကဳံေတြ႔ေနရတဲ့ ကမၻာ့စီးပြားေရးပ်က္ကပ္၏ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ လူစည္ကားရာ အၾကီးဆုံးပန္းၿခံ မွာ ရာေပါင္းမ်ားစြာ ေသာ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ၿဖစ္ေနၾကတဲ့ သူေတြဟာ အလုပ္အကုိင္သစ္ေတြ ရဖုိ႔ တန္းစီေစာင့္ဆုိင္း ေနတာကုိ ေတြ႔ရ တယ္။ ေလာေလာဆယ္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ၿဖစ္ေနသူေတြ ကုိ အစုိးရႏွင့္ ဂ်ပန္ အလုပ္သမားပါတီက အစာေရစာ ေတြေထာက္ပံ့ေ၀ငွေနတာေတြ႔ရတယ္။ ေဆာက္လုပ္ေရး ယာယီအလုပ္သမားဘ၀ ၿဖင့္ လုပ္ကုိင္ခဲ့တဲ့ အသက္ ၆၁ ႏွစ္ အရြယ္ရွိ ဂ်ပန္ အမ်ိဳးသားၾကီးကေတာ့ ဒါဟာ သူ႔အတြက္ ပထမဦးဆုံးအၾကိမ္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ အေၿခအေနကုိ ေရာက္ရွိခဲ့တာလုိ႔ ငုိယုိေၿပာဆုိေနတယ္။ ခရစ္စမတ္မတုိင္မွီ သူအလုပ္လုပ္ကုိင္တဲ့ ကုမၸဏီက ပိတ္လာတာေၾကာင့္ သူဟာ အလုပ္လက္မဲ့ ၿဖစ္ခဲ့ရၿပီး၊ မိသားစု ေတြဆီမွာလည္းေနထုိင္လုိ႔ မရတာေၾကာင့္ အုိမဲ့အိမ္မဲ့ ဘ၀ကုိေရာက္ရွိသြားခဲ့တာလုိ႔ ေၿပာဆုိတယ္။ သူ႔လုိ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ၿဖစ္ေနၾကသူေတြဟာ အစုိးရနဲ႔ ဂ်ပန္ အလုပ္သမားသမဂၢက စီစဥ္ေဆာက္လုပ္ ေပးထားတဲ့ ယာယီတဲေတြ မွာေနထုိင္ေနၾကတယ္။ ဂ်ပန္ အစုိးရ ရဲ႕ ထုတ္ၿပန္တဲ႔ ကိန္းဂဏန္းအရ တုိက်ိဳၿမိဳ႕မွာ ေအာက္တုိဘာလ မွ မတ္လ အထိ ၈၅,၀၀၀ ယာယီအလုပ္သမား အၿဖစ္ လုပ္ကုိင္ေနၾကသူ ေတြ ဟာ အလုပ္လက္မဲ့ ၿဖစ္ၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းေၿပာဆုိေနၾကတယ္။ လူဦးေရ ထူထပ္တဲ့ တုိက်ိဳၿမိဳ႕ မွာေတာ့ ဒီအရည္အတြက္ ဟာ ဘာမွ မေၿပာပေလာက္ေပမဲ့၊ စီးပြားေရး အေၿခအေန အရ ကေတာ့ အခုအခ်ိန္ဟာ အဆုိး၀ါးဆုံးၿဖစ္ရပ္တခုပါ။

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ တုိက်ိဳ ၿမိဳ႕ မွာ စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ တဲ့လူေတြကို အစိုးရက အခမဲ့ အစားအစာ ကိုစီစဥ္ ေပးထားပံု ႏွင့္ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ၿဖစ္ေနသူေတြရဲ႕ အေၿခအေနေတြ ကုိ ဒီမွာႏွိပ္ၾကည့္ပါ။ ျမန္မာ ျပည္မွာေတာ့ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ လူေတြအတြက္ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရး အစီအစဥ္ေတြမရိွပါဘူး။ အစိုးရကလည္း လုပ္မေပးဘူး။ လူေတြကလည္း ေတာင္းဆိုတာ အခုထိ မရိွေသးဘူး။ ျမန္မာျပည္က လူေတြ အေတာ့ကို အဆင္ေျပ ၾကပံုရတယ္။ လူေနမႈ အဆင့္အတန္း ၿမင့္မားတဲ့ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံမွာ တေန႔ကုိ ၁ ေဒၚလာနဲ႔ မရပ္တည္ႏုိင္ ၾကေပမဲ့၊ ဆင္းရဲနိမ့္က်ၿပီး ဆင္းရဲမြဲေတေနမႈ ေအာက္မွာ ေနထုိင္ၾကရတဲ့့ ၿမန္မာ ႏွင့္ ဇင္ဘာေဘြ ၿပည္သူ ေတြ ကေတာ့ ၁ ေဒၚလာ နဲ႔ ရပ္တည္လုိ႔ရတဲ့ အေၿခအေနဟာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ေနထုိင္ ခဲ့ရလုိ႔ အသားက်၊ ေခါက္ရုိးက်ိဳး ေနၾကတာေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္မွာပါ။

တုိက်ဳိၿမိဳ႕ လမ္းမေတြေပၚမွာေတာ့ ယာယီအလုပ္သမားအၿဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ သူေတြဟာ “We Have Family: Help Us” ငါတုိ႔မွာမိသားစုေတြရွိတယ္။ အကူအညီေပးပါလုိ႔ ဆုိၿပီး သူတုိ႔ အစုိးရကုိ ေတာင္းဆုိ ဆႏၵၿပ ေနၾကတယ္။ ဘာၿဖစ္လုိ႔ လည္း ဆုိေတာ့ ယာယီအလုပ္သမား (Temporary Workers) အၿဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ ခဲ့ၾကတဲ့သူေတြဟာ၊ တၿခား ငွားရမ္းၿခင္းခံထားရတဲ့ အလုပ္သမား( Permanent workers) ေတြလုိ အက်ိဳးခံစားခြင့္နဲ႔ အကူအညီေထာက္ပံ့မႈေတြ ကုိမရရွိၾကလုိ႔ပါ။ တခ်ိဳ႕ အုိးမဲ့အိမ္မဲ့ ၿဖစ္သြား ၾကတဲ့ ယာယီ အလုပ္သမားေတြကေတာ့ “ဟုတ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ဒုကၡေရာက္ေန ၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီလုိဘဲ က်ိဳးစားရွာေဖြရင္းနဲ႔ ေနာင္ ႏွစ္ၾကရင္ ဒီဒုကၡေတြကုိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ ပါလိမ့္မယ္ လုိ႔” အေကာင္းဘက္ကၿမင္ၿပီး ေၿပာဆုိေနသံေတြ ကုိလည္းၾကားရတယ္။

ဂ်ာမဏီ (သို႔) ဥေရာပ က်ား

ဂ်ာမဏီဟာ ကမၻာမွာ ပထမ အမ်ားဆုံး ၿပည္ပသုိ႔တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်ေနတဲ့ ႏုိင္ငံတခုၿဖစ္တယ္။၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ဂ်ာမန္ အလုပ္သမားေရးရာ ဌာန ကထုတ္ၿပန္ခဲ့တဲ့ စာရင္းအရ အလုပ္လုပ္နုိင္သူဦးေရ ၄၃.၆၆ မီလီယံ ရွိပါတယ္။ ၂၀၀ရ ခုႏွစ္ ကမၻာ့ ကိန္းဂဏန္းအရ ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံ ၏ ၿပည္ပသုိ႔တင္ပုိ႔ေရာင္ခ်မႈ ( Exports) ဟာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၃၅၄ ဘီလီယံ (၁.၃၅၄ ထီြလီယံ) ရွိခဲ့ၿပီး၊ ကမၻာမွာ ပထမ အၾကီးမားဆုံး ၿပည္ပသုိ႔ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်ေန တဲ့ ႏုိင္ငံတခုၿဖစ္တယ္။ ဂ်ာမန္အစုိးရ ရဲ႕ ဒီေန႔ ထုတ္ၿပန္ေၾကညာတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ မွာ ၿပည္ပသုိ႔တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်မႈဟာ ရာစုႏွစ္ ၂ စု အတြင္း အနိမ့္ဆုံးအဆင့္ကုိ ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။ ဒါဟာ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလက စတင္ရင္ ပထမဦးဆုံးအနိမ့္ဆုံး အဆင့္ကုိေရာက္ရွိသြားတာၿဖစ္ၿပီး၊ ၿပည္ပသုိ႔တင္ပုိ႔ေနမႈ တႏွစ္အတြင္း ၁၀.၆ ရာခုိင္ႏွဳန္း က်ဆင္းခဲ့တာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ႏုိ၀င္ဘာလမွာ ဂ်ာမဏီရဲ႕ထုတ္ကုန္ဟာ ၁၂ ရာခုိင္ႏွဳန္း ႏွင့္ သြင္းကုန္ကေတာ့ ၅.၆ ရာခုိင္ႏွဳန္းထိ က်ဆင္းခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထားတယ္။ ေလာေလာဆယ္ ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံမွာ ကုမၸဏီ ေတာေတာ မ်ားမ်ား ဟာ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈေတြ ေလွ်ာ့ခ်ေနၿပီး၊ အလုပ္အကုိင္ေတြ ကုိလည္း ေလွ်ာ့ခ်ေနတာေတြ႔ရတယ္။ ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံ၏ လက္ရွိစီးပြားေရး အေၿခအေနဟာ ဒုတိယကမၻာစစ္ေနာက္ပုိင္း က စရင္ အဆုိးရြားဆုံး အေၿခအေန ကုိေရာက္ရွိ ေနတယ္လုိ႔ ဂ်ာမန္အစုိးရ ကေၾကညာခဲ့တယ္။ ေလာေလာဆယ္ ဂ်ာမဏီႏုိင္ငံရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးပုိေငြဟာ ေအာက္တုိဘာလ မွာ ယူယုိ (ဥေရာပသုံးေငြ ) ၁၆.၄ ဘီလီယံရွိရာက အခုဆုိ ယူယုိ ၉.ရ ( ေဒၚလာ ၁၃ ဘီလီယံ) သုိ႔ က်ဆင္းသြားတယ္လုိ႔ တရား၀င္ ထုတ္ေဖာ္ေၿပာဆုိခဲ့တယ္။ ဂ်ာမဏီနဲ႔ ဥေရာပ ႏုိင္ငံေတြ ကေတာ့ လက္ရွိရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ ကမၻာ့စီးပြားေရး ပ်က္ကပ္ၾကီးကုိ သက္သာေအာင္ အတုိးႏွဳန္းေတြ ကုိ ေလွ်ာ့ခ်ဘုိ႔ စဥ္းစားေၿပာဆုိေနၾကတယ္။

စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ား၏ သုံးသပ္ခ်က္

အေမရိကန္ စီးပြားေရးပညာရွင္ႏွင့္ၿပည္ေထာင္စုဗဟုိဘဏ္ အၾကီးအကဲေဟာင္း အယ္လန္ ဂရင္းစပင္း က ကမၻာ့စီးပြားေရးကုိ ႏွဳိင္းယွဥ္ သုံးသပ္ေၿပာဆုိခဲ့ရာမွာ အေမရိကန္၏ စီးပြားေရး ဟာ လွည္းတစ္စီးရဲ႕ ၀န္းရုိးတခု ၿဖစ္ၿပီး၊ က်န္တဲ့ ကမၻာရွိ အၿခားႏုိင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးကုိ လွည္းရဲ႕ ေဒါက္တုိင္ မ်ား အၿဖစ္ တင္စား သုံးႏွဳန္း ခဲ့ဘူးပါတယ္။ လွည္းတစီး မွာ လွည္း၀န္ရုိးက အဓိက က်တယ္။ လွည္း ၀န္ရုိး က်ိဳးသြားတာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ေကာင္းေကာင္း မလည္ပတ္ေတာ့ဘူး ဆုိရင္ ေဒါက္တုိင္ေတြ ဟာ ခံႏုိင္ရည္မရွိေတာ့ဘဲ အလုိလုိ က်ိဳးသြား လိမ့္မယ္လုိ႔ သတိေပးေၿပာၾကားခဲ့ဘူးပါတယ္။ ဆုိလုိတာက အေမရိကန္ရဲ႕ စီးပြားေရး ဟာ တၿခားႏုိင္ငံေတြ ကုိ သက္ေရာက္ႏုိင္ေစတယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါ။ အေမရိကန္ မွာ အစုိးရက အေမရိကန္ ၀ါဂြမ္းစုိက္ပ်ိဳးတဲ့ လယ္သမား ေတြကုိ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈေပးလုိက္ ၿခင္းဟာ၊ အာဖရိက က ႏုိင္ငံငယ္ေတြ ၿဖစ္တဲ့ ၀ါဂြမ္းစုိက္ပ်ိဳးသူေတြကုိ ဒုကၡေရာက္ေစႏုိင္ပါတယ္။ အေမရိကန္ လယ္သမားေတြဟာ ၀ါဂြမ္းေတြ ပုိမုိထုတ္လုပ္ၿပီး၊ ကမၻာ့ေစ်းကြက္မွာ ေစ်းႏွဳန္းခ်ိဳသာစြာၿဖင့္ တင္ပုိ႔ေရာင္းခ်ႏုိင္ၾကတယ္။ အစုိးရေထာက္ပံ့မႈမရွိ၊ နည္းပညာလည္း မရွိ၊ လူကုိယ္တုိင္စုိက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေနတဲ့ အာဖရိႏုိင္ငံမ်ားရွိ ၀ါထုတ္လုပ္ေနၾကတဲ့ အာဖရိ ကန္ လယ္သမားေတြ အေနၿဖင့္ အေတာ့ကုိ ဒုကၡေရာက္ၾက ပါလိမ့္မယ္။ ထုတ္လုပ္မႈက သိပ္မရွိ၊ ေစ်းႏွဳန္းကလည္းကမၻာ့ေစ်းကြက္မွာက်ဆင္းလာမွာမုိ႔ သူတုိ႔ကုိ အမ်ားၾကီး သက္ ေရာက္ လာေစႏုိင္တဲ့ အခ်က္ဆုိတာပါဘဲ။

တခ်ိဳ႕ စီးပြားေရး ပညာရွင္ေတြ ကေတာ့ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ တၿခားႏုိင္ငံေတြကုိ သက္ေရာက္ေစႏုိင္ ေၾကာင္း ဒုိမီႏုိ သီအုိရီ နဲ႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိခဲ့တယ္။ ဒီသီအုိရီ နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး က်ေနာ္ ၿပီးခဲ့တဲ့ လက ေဆာင္းပါးမွာ ရွင္းၿပခဲ့ပါတယ္။ ဥပမာ- ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လမွာ က ထုိင္းႏုိင္ငံက သူတုိ႔ရဲ႕ ဘတ္ေငြ ကုိ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့တယ္။ ဒီေလွ်ာ့ခ်ခဲ့မႈေၾကာင့္ ၿပည္တြင္း အရင္း အႏွီးအမ်ားစုဟာ အိမ္ယာေၿမေစ်းကြက္ ေတြမွာ နစ္ေနခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ စေတာ့ အစုရွယ္ရာ ေစ်းကြက္ေတြ က်ဆင္းခဲ့တယ္။ ထုိင္းႏုိင္ငံက စတင္ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေငြေၾကး ဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းဟာ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာရပ္မေနဘဲ အိမ္နီးခ်င္း အာရွႏုိင္ငံေတြ အပါအ၀င္ တကမၻာလုံးကုိ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့တယ္။ ၁၉၉ရ ခုႏွစ္မွာၿဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ အာရွစီးပြားေရး အက်ပ္အတည္း ၿပႆနာဟာ ဒီေန႔ အေမရိကန္ မွာရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ၾကီးနဲ႔ အလားသ႑န္ တူပါတယ္။

ဒုိမီႏုိ သီအုိရီ

ဒါေပမဲ့လည္း အေမရိကန္ စီးပြားေရးပညာရွင္ အယ္လန္ဂရင္းစပင္း အဆုိအရ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ထုိင္းႏုိင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး ဟာ တကမၻာလုံးနဲ႔ ႏွဳိင္းယွဥ္ရင္ လွည္း ေဒါက္တုိင္တခု သာၿဖစ္တာမုိ႔ ၊ အတုိင္းအတာတခုသာ တၿခားႏုိင္ငံ ေတြကုိ သက္ေရာက္ကူးစက္သြားခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း၂၀၀ရ ခုႏွစ္ ကမၻာ့စီးပြားေရး အင္အားၾကီး ႏုိင္ငံၿဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံက စတင္ၿဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ စီးပြားေရး ၀႐ုန္းသုန္း ကားျဖစ္ေပၚၿခင္း၊ ပရမ္းပတာျဖစ္ျခင္း (Economic Chaos) ဟာ လွည္း၀န္ရုိး က်ိဳးသြားတာ ၿဖစ္တာေၾကာင့္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွာခံစားရမွာထက္ ပုိမုိ မွာကေတာ့ ဧကန္ မလြဲပါဘူးလုိ႔ ဆုိတယ္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ အာရွ ေငြေၾကးဆုိင္ရာ နဲ႔ စီးပြားေရးဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္းၿပီးေနာက္ ဒီလုိစိမ္ေခၚခ်က္မ်ိဳးေတြ ထပ္မံၿဖစ္ႏုိင္-မၿဖစ္ႏုိင္ ႏုိင္ငံတကာ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြက မွန္းဆၾကည့္ၾကတယ္။ နာမည္ေက်ာ္ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ ေပါလ္ခရူမန္ က ေနာက္ဆယ္ႏွစ္အတြင္း တစ္ၾကိမ္ ၾကဳံႏုိင္စရာ ရွိေသးတယ္လုိ႔ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွာ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့တယ္။ ဂ်ပန္စီးပြားေရး ပညာရွင္ အီဆူကီး ဆာကာတီဘရာ ကလည္း ကမၻာ့စီးပြားေရးဟာ ဗဟုိေရြ႕ေၿပာင္းမႈၾကီးၿဖစ္ေနၿပီး၊ ထုိေရြ႕ေၿပာင္းမႈဟာ ယခင္ကလုိ ႏုိင္ငံၾကီးတႏုိင္ငံမွ အၿခားႏုိင္ငံတခုသုိ႔ ေရြ႕ေၿပာင္းမႈမ်ိဳးမဟုတ္။ ေၿမကမၻာေပၚမွ မုိးေပၚဆုိက္ဘာစေပ့သုိ႔ ေရြ႕ေၿပာင္းမႈၾကီးၿဖစ္တယ္။ ေၿပာင္းလဲမႈဟာ လ်င္ၿမန္လြန္းမွာၿဖစ္လုိ႔ နည္းပညာ (Technology) မကုိင္ႏုိင္လွ်င္ ေရွာ့ခ္(Shock) ဒဏ္ ခံႏုိင္ဖြယ္မရွိလုိ႔ ေဟာ္ကိန္းထုတ္ခဲ့တယ္။ သူတုိ႔ အဆုိအရ အစုိးရေတြဟာ ၿပင္ဆင္မႈမရွိဘူး၊ နည္းပညာ ကုိအသုံးမခ်ဘူးဆုိရင္ ေနာင္ၿဖစ္ေပၚလာမဲ့ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းဟာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ပုိမုိခံစားရလိမ့္မယ္လုိ႔ဆုိတယ္။ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးတဲ့ႏုိင္ငံေတြ၊ ဆင္းရဲတဲ့ ႏုိင္ငံေတြဟာ ကမၻာ့စီးပြားေရးစူနာမီ လႈိင္းတံပုိးေအာက္မွာ သားေကာင္ေတြ ၿဖစ္ၾကလိမ့္ မယ္ဆုိတာဘဲ။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္က သူတုိ႔ ရဲ႕ ေဟာကိန္း ဟာ မွန္ကန္ေနေၾကာင္း ဒီေန႔ ၿပသေနတယ္။ တခ်ိဳ႕ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြကေတာ့ အစုိးရေတြ၊ ဥပေဒၿပဳ အမတ္ေတြ၊ ႏုိင္ငံေရးသမားေတြ ဟာ ၾကိဳတင္သိရဲ႕နဲ႔ ဘာမွ ၿပင္ဆင္မႈေတြ၊ ကာကြယ္မႈေတြ မၿပဳလုပ္ခဲ့မႈေပၚ ေထာက္ၿပၿပီး ၿပင္းၿပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကတယ္။ သူတုိ႔ ကေတာ့ အစုိးရေတြရဲ႕ တာ၀န္မဲ့ လုပ္ရပ္လုိ႔ စြပ္စြဲေၿပာဆုိခဲ့ၾကတယ္။

မေန႔က အင္ဒီယားတကၠသုိလ္ (Indiana University) မွာက်င္းပခဲ့တဲ့ ကမၻာ့စီးပြားေရး ကပ္ဆုိးအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးသုံးသပ္ၾကတဲ့ စီးပြားေရးဆုိင္ရာႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမွာ အေမရိကန္မွာ ေနထုိင္ေနၾကတဲ့ စီးပြားေရး ေလ့လာသုံးသပ္ေနသူ ၿမန္မာ ပညာရွင္မ်ားလည္း တက္ေရာက္ ခဲ့ၾကတယ္။ ၿမန္မာ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားက (Butterfly Effect on World Economic Chaos) စီးပြားေရးဆုိင္ရာ စာတမ္းတေစာင္တင္သြင္းခဲ့တယ္။ ဒီႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲမွာ ကမၻာ့စီးပြားေရး ကပ္ဆုိးအေၾကာင္းနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး၊ ၿမန္မာစီးပြားေရး ပညာရွင္မ်ားက အက္ဒ၀ပ္လုိရင့္ဇ္ (Edward Lorenz) ရဲ႕ လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ (Butterfly Effect ) ကုိ ႏွဳိင္းယွဥ္ၿပီး တင္ၿပေဆြးေႏြးသြားတာၾကားခဲ့ရတယ္။ ဒီေတာ့ လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ဆုိတာ ဘာလဲ။ အတုိခ်ဳပ္ရွင္းၿပ ရယင္ေတာ့ ကမၻာ့ေရစီးေၾကာင္းေၿပာင္းလဲမႈဟာ ကမၻာ့ ရာသီဥတု ကုိ ေၿပာင္းလဲသြားေစသလုိ၊ ကမၻာ့ ရာသီဥတုေၿပာင္းလဲလာေနမႈ ဟာ ကမၻာ့ေရစီးေၾကာင္း ကုိ ေၿပာင္းလဲလာေစႏုိင္တဲ့ အခ်က္ဆုိတာ ကုိႏွဳိင္းယွဥ္ အသုံးခ်ေဖာ္ၿပသြားတာပါ။ ဒီ လိပ္ၿပာ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈ ဟာ ၀႐ုန္းသုန္း ကားျဖစ္ေပၚၿခင္း၊ ပရမ္းပတာ ျဖစ္ျခင္း သီအုိရီ ( Chaos Theory) ကုိ သုံးသပ္ ေလ့လာရာက ေတြ႔ရွိခဲ့တဲ့ ရွာေဖြ ေတြ႔ရွိခ်က္တခုပါ။ စီးပြားေရး၊ ႏုိင္ငံေရး၊ ရာသီဥတု ဆုိးရြားမႈၿဖစ္ေပၚလာမႈအေပၚ ေနာက္ဆက္တြဲၿဖစ္ေပၚလာမဲ့ သက္ေရာက္မႈ အေၿခအေနေတြ ကုိ ေလ့လာ သုံးသပ္ ထားၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။

လိပ္ၿပာတစ္ေကာင္ အေတာင္တဖ်တ္ဖ်တ္ခတ္မႈဟာ ကမၻာ့ေလတုိက္ႏွဳန္းႏွင့္ ေလသြားရာလမ္းေၾကာင္း ကုိ ေၿပာင္းလဲ သြားေစႏုိင္တဲ႔ လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ (Chaos သီအုိရီ ) စမ္းသပ္ခ်က္

လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ပက္သက္ၿပီး၊ ၿမန္မာၿပည္ အားမာန္သစ္ စာေပ စာအုပ္တုိက္ ကထုတ္ေ၀တဲ႔ ေသာင္းထုိက္ (အၿငိမ္းစားဗုိလ္မွဴးၾကီး) ဘာသာၿပန္ေရး သားထားေသာ အမွန္တရား ၿမတ္ႏုိးၿခင္း စာအုပ္မွာ အက်ယ္တ၀င့္ရွင္းၿပ ထားဘူး တယ္။ ဒီ သီအုိရီ ကုိ စီးပြားေရးနယ္ပယ္ မွာ လည္းေၿပာဆုိ သုံးစြဲလာေနၾကပါၿပီ။ ဒုိမီႏုိ သီအုိရီ လုိပါဘဲ။ ႏုိင္ငံတႏုိင္ငံမွာ ၿဖစ္ေပၚေနတဲ့ အေၿခအေနဟာ အၿခားႏုိင္ငံေတြကုိ သက္ေရာက္ေစႏုိင္တယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္ပါဘဲ။

လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ သီအုိရီ

ေသာင္းထုိက္(အၿငိမ္းစားဗုိလ္မွဴးၾကီး) က အခုလုိ ဘာသာၿပန္ေပးခဲ့ပါတယ္။ အက္ဒ၀ပ္လုိရင့္ဇ္ ( Edward Lorenz) ဟာ မန္္ဆာခ်ဴးဆတ္ စက္မႈတကၠသုိလ္ ( MIT) မွ ရာသီဥတုႏွင့္ ဇလေဗဒ ပညာရွင္ တဦးပါ။ သူဟာ ေလတုိက္သည့္ ပုံစံ အနည္းငယ္ ေၿပာင္းရုံႏွင့္ ရာသီဥတုကုိ မည္သုိ႔ ထိခုိက္ လႊမ္းမုိး ႏုိင္သည္ ကုိ သိလုိ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ (၁၉၆၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္) လုိရင့္ဇ္သည္ ေလပုံစံ အနည္းငယ္ ေၿပာင္းရုံႏွင့္ ရာသီဥတု မည္သုိ႔ ၿဖစ္လာႏုိင္သည္ကုိ သူ႔ကြန္ၿပဴတာ အေၿဖထုတ္ရန္ စီစဥ္ခဲ့ၿပီး သူ႔ဓာတ္ခြဲခန္းမွ အၿပင္ထြက္၍ ေကာ္ဖီေသာက္ အပန္းေၿဖခဲ့ေလသည္။

အက္ဒ၀ပ္လုိရင့္ဇ္ ( Edward Lorenz)

သူ႔ဓာတ္ခြဲခန္းသုိ႔ ၿပန္ေရာက္သည့္ အခါ ကြန္ၿပဴတာၾကီးက ထုတ္ေပးသည့္ ပုံကုိၾကည့္၍ လုိရင့္ဇ္ သည္အထူး အံၾသေန၏။ ေလတုိက္သည့္ပုံစံ အနည္းငယ္ေၿပာင္းသြားရုံ ႏွင့္ ကမၻာ့ရာသီဥတု အၾကီးအက်ယ္ ေၿပာင္းလဲ သြားေစသည္ဟု ကြန္ၿပဴတာက အေၿဖထုတ္ေပး ေလသည္။ လုိရင့္ဇ္ ကဤသုိ႔ေၿပာၿပပါသည္။ ဘရာဇီးလ္(ေတာင္အေမရိက) ႏုိင္ငံက လိပ္ၿပာ တစ္ေကာင္ အေတာင္တဖ်တ္ဖ်တ္ခတ္ရုံ နဲ႔ တက္ဆတ္ၿပည္နယ္ မွာ ေလၿပင္းမုန္တုိင္းၾကီး က်ေရာက္ႏုိင္ပါသည္။ လိပ္ၿပာ အေတာင္ခတ္၍ ၿဖစ္ေပၚလာသည့္ ေလလႈိင္းမ်ားသည္ မုိင္ေပါင္းေထာင္ခ်ီေၿပးသြား၍ လမ္းတေလွ်ာက္လုံး အၿခားေလလႈိင္းမ်ားကုိ ထိခုိက္သြားကာ ေနာက္ဆုံး ရာသီဥတု တစ္ခုလုံးကုိ ေၿပာင္းလဲသြားေစမည္ဟူေသာ သေဘာၿဖစ္ေလသည္။ လုိရင့္ဇ္က လိပ္ၿပာ အေတာင္ခတ္ သည္ကုိ ပမာႏွဳိင္းေၿပာဆုိခဲ့သည္ကုိ အစြဲၿပဳ၍ ယင္းအက်ိဳး သက္ေရာက္မႈ ကုိ လိပ္ၿပာအက်ိဳးသက္ေရာက္မႈဟု ေခၚတြင္ လာၾက ၿခင္းၿဖစ္သည္။

ဟုတ္ပါတယ္။ ေၿမာက္အေမရိက က လိပ္ၿပာတေကာင္ အေတာင္တဖ်တ္ဖ်တ္ ရုိက္ခတ္ လုိက္မႈေၾကာင့္ အင္အားၾကီးမားတဲ့ ဆူနာမီလႈိင္းလုံးၾကီးဟာ ဘာလင္တံတုိင္း၊ မဟာတံ တုိင္း နဲ႔ ဂ်ပန္ကြ်န္း ကမ္းေၿခေတြဆီ တဘုန္းဘုန္း ၿပင္းၿပင္း ထန္ထန္ ရုိက္ခတ္သြားေနပါၿပီ။

(ဇႏၷ၀ါရီ ၁၄, ၂၀၀၉)

ကြ်န္ေနာ့္ ေဆာင္းပါးမ်ားကုိ လက္ဆင့္ကမ္း ကူးယူေဖာ္ၿပေပးေနေသာ ၿပည္တြင္း၊ ၿပည္ပ ဘေလာ့ဂ္ဂါ မ်ားကုိ အထူးေက်းဇူး တင္ရွိေၾကာင္းေၿပာၾကားလုိပါတယ္။


Rest of your post