ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိမွဳႏွင့္ စစ္၏အေျခခံသေဘာတရားမ်ား

စစ္ရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားမ်ား (principles of war) ေတြဟာ အသံုးျပဳသူေတြရဲ႕ အရည္အခ်င္းေပၚ မူတည္ျပီး စစ္ပြဲေတြရဲ႕ အရွံဳးအႏိုင္ကို ဆံုးျဖတ္ေပးႏိုင္တဲ့ rules of thumb ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခခံသေဘာတရားေတြကို စစ္ပြဲေတြသာမက ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရး က႑ေတြမွာပါ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ဆန္းသစ္တီထြင္ျပီး အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါတယ္။

ေခါင္းေဆာင္ေတြအေနနဲ႕ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ေနာက္လိုက္ေတြကို အမိန္႕ေပးညႊန္ၾကားျပီး၊ ဘယ္လိုအခ်ိန္မွာ ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ စြန္႕ဦးလုပ္ေဆာင္မွဳကို ခြင့္ျပဳေပးရမလဲ ဆိုတာကို ခြဲျခားသိျမင္တတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အျမင္ေတြ၊ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲ တည္ရွိေနတဲ့ သေဘာတရားေတြကို တသမတ္တည္း မထားပဲ၊ အေျခအေနရဲ႕ ေတာင္းဆိိုမွဳနဲ႕အညီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ျခင္းဟာ ေအာင္ပြဲရေအာင္ ဦးေဆာင္ႏိုင္မယ့္ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အရည္အခ်င္း တရပ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိျခင္း (Paradoxical Reasoning)

ေလာကမွာ ဆန္႕က်င္ဘက္ျဖစ္ေပမယ့္ ဒဂါၤးျပားတေစ့ရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ ပန္းလို ဒြန္တြဲတည္ရွိေနတဲ့ အရာေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ အေကာင္းအဆိုး၊ သုခဒုကၡ၊ အရွံဳးအႏိုင္ စတာေတြဟာ ဆန္႕က်င္ဘက္ ဒြန္တြဲတည္ရွိမွဳ (Paradoxical Reasoning) ရဲ႕ အေျခခံေတြပါပဲ။ စစ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲ တည္ရွိေနတာကေတာ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲမွာ အဆံုးသတ္ဆိုတာ မရွိပါဘူး။ စစ္ပြဲရဲ႕ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္ဟာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးပါပဲ။ ေနာက္ထပ္ထင္ရွားတဲ့ အဆိုအမိန္႕ တခုကေတာ့ "အေကာင္းဆံုးခံစစ္ဟာ တိုက္စစ္ျဖစ္တယ္" ဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။

ေခါင္းေဆာင္တေယာက္ဟာ ဒီလိုဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိေနတဲ့ သေဘာတရားေတြကို နားလည္ျပီး၊ လိုက္ေလ်ာညီေထြေတြးေခၚျခင္း (adaptive thinking) ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ ထၾကြလံု႕လရွိမွဳ၊ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မွဳ၊ ဦးေဆာင္လိုစိတ္ ထက္သန္မွဳေတြကို အားေပးတဲ့ အေနနဲ႕ စြန္႕ဦးလုပ္ေဆာင္မွဳ (Initiative) ကို ခြင့္ျပဳေပးရင္း၊ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ strategic big picture တခုလံုးကို ထိခိုက္ေစတဲ့ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာျခင္း မရွိေအာင္ ကြပ္ကဲမွဳနဲ႕ ထိန္းေက်ာင္းမွဳ (Command and Control) ျပဳလုပ္ႏိုင္ရပါမယ္။

ခုခံစစ္၊ တိုက္စစ္၊ ေတာ္လွန္စစ္စတဲ့ စစ္ပြဲေတြအပါအ၀င္ တဘက္ရန္သူနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ရတဲ့ ႏိုင္ငံေရးစစ္မ်က္ႏွာေတြ အားလံုးမွာ ကြပ္ကဲမွဳ တစုတစည္းတည္းရွိျခင္း (unity of command) ဟာ ေအာင္ပြဲရဲ႕ ေသာ့ခ်က္ပါပဲ။ ဘယ္လိုအေျခအေနနဲ႕ အခ်ိန္အခါေတြမွာ ဆန္႕က်င္ဘက္ ဒြန္တြဲတည္ရွိေနတဲ့ Initiative နဲ႕ Command and Control ကို ဦးစားေပးမလဲဆိုတာကို ေခါင္းေဆာင္ေတြက ဆံုးျဖတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ အေရးၾကီးတဲ့ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိေနမွဳကေတာ့ Internal Focus (မိမိအင္အား၊ စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာမွဳ၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳ စသည္မ်ား) နဲ႕ External Focus (ရန္သူ႕အင္အား၊ ႏိုင္ငံတကာႏွင့္ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕မ်ား၏ ဘက္လိုက္မွဳ အေျခအေန၊ ရာသီဥတု၊ ပထ၀ီ၀င္ႏိုင္ငံေရး စသည္မ်ား) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေန ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို အာရံုစိုက္ျပီး၊ မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အာရံုစိုက္မွဳကို ၾကည့္ျပီး အရွံဳးအႏိုင္ကို တြက္ခ်က္လို႕ ရပါတယ္။ External Focus ကိုပဲ အာရံုစိုက္တဲ့ဘက္က မလြဲမေသြ ရွံဳးပါလိမ့္မယ္။

coup d'oeil

လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိမွဳနဲ႕ ကြပ္ကဲထိန္းေက်ာင္းမွဳေတြကို တန္ဖိုးထားရင္း အေျခအေနေတြကို အတြင္းမွ အျပင္သို႕ၾကည့္ျခင္း၊ အျပင္မွ အတြင္းသို႕ ၾကည့္ျခင္းေတြ တျပိဳင္နက္တည္း ျပဳလုပ္ျခင္းကို စစ္ပညာရွင္ ကေလာ့၀စ္က coup d'oeil လို႕ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။ coup d'oeil နဲ႕ ဆက္ႏြယ္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ ေလးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးက human implications ေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ တူညီတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္၊ ခံယူခ်က္၊ တန္ဖိုးထားမွဳ၊ စိတ္ဓာတ္ခိုင္မာမွဳနဲ႕ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မွဳေတြရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းယဥ္ေက်းမွဳ ရွိလာေစဖို႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြက ေလ့က်င့္ပ်ိဳးေထာင္ေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒုတိယတမ်ိဳးကေတာ့ ေလ့လာသင္ယူမွဳ (learning implications) နဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ တင္းမာတဲ့ အေျခအေနတခုမွာ အရွံဳးအႏိုင္ ေခါင္းေဆာင္ကဘယ္ေလာက္သိတယ္၊ ဘယ္ေလာက္ေတာ္တယ္ ဆိုတာနဲ႕ မဆံုးျဖတ္ႏိုင္ပါဘူး။ ေခါင္းေဆာင္နဲ႕ သူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ေတြးေခၚ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္တတ္မွဳေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ ေနာက္လိုက္ေတြရဲ႕ စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာဆည္းပူးမွဳ၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရွိမွဳ၊ ကၽြမ္းက်င္မွဳ၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြကို ေခါင္းေဆာင္က အကဲျဖတ္ဆန္းစစ္ေနဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

တတိယအခ်က္ကေတာ့ စီမံခ်က္ခ်မွတ္ျခင္း (Planning implications) နဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ေအာင္ပြဲကို ဦးတည္ေစတဲ့ စီမံခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ႏိုင္ဖို႕ တိက်တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ၊ နည္းဗ်ဴဟာေတြရဲ႕ ျပင္ပ၀န္းက်င္အေပၚ သက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြကို ေလ့လာသံုးသပ္ျပီး၊ ေအာင္ပြဲရေစႏိုင္မယ့္ လွဳပ္ရွားမွဳေတြျဖစ္လာေအာင္ စီမံခ်က္ေတြနဲ႕ ထိန္းကြပ္ရပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးအခ်က္ကေတာ့ structural implications ေတြပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ မူ၀ါဒ၊ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း၊ အေျခခံသေဘာတရား စတာေတြကို တိတိက်က် ေစ့စပ္ေသခ်ာစြာ သိရွိဖို႕ လိုပါတယ္။ တိုက္စစ္၊ ခံစစ္မွာ တိက်စြာ လိုက္နာရမယ့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ရွိပါတယ္။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြ ေရာေထြးျပီး institutional inertia ကို မေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႕ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီ coup d'oeil ဆိုင္ရာ အခ်က္ေတြကို စြန္႕ဦးတီထြင္ လုပ္ေဆာင္ေစမွဳ၊ ကြပ္ကဲထိန္းခ်ဳပ္မွဳ၊ ျပင္ပအာရံုထားမွဳ၊ အတြင္းအာရံုစိုက္မွဳ စတဲ့ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲ တည္ရွိေနမွဳေတြအၾကားမွာ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ အညီ ေဆာင္ရြက္တတ္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။


စစ္၏ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားႏွင့္ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိမွဳ

(က) တိုက္စစ္ႏွင့္ ခံစစ္ (Offensive-Defensive)

တိုက္စစ္က ရန္သူက ကိုယ္က ဦးေအာင္တိုက္ခိုက္တာျဖစ္ျပီး၊ ခံစစ္က ရန္သူက ကိုယ့္ကို ကနဦးတိုက္ခိုက္လာတာကို ခုခံကာကြယ္စစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ သေဘာတရားအရ ဆန္႕က်င္ေနေပမယ့္ အတူတကြ ဒြန္တြဲတည္ရွိေနပါတယ္။ ဘယ္စစ္က ေအာင္ပြဲရေစမယ္လို႕ တရားေသ ယူဆခ်က္ မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ အေျခအေနနဲ႕ အခ်ိန္အခါေပၚ မူတည္ပါတယ္။ တိုက္စစ္ ဆင္ႏႊဲရမယ့္အခ်ိန္မွာ ခံစစ္ဆင္ႏႊဲမွဳနဲ႕ ခံစစ္ဆင္ႏႊဲရမယ့္ အခ်ိန္မွာ တိုက္စစ္ဆင္ရင္ေတာ့ ေသခ်ာေပါက္ရွံဳးပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းတုန္းက ဆိုဗီယက္တပ္ေတြရဲ႕ space-for-time ခံစစ္ဗ်ဳဟာက တိုက္စစ္ ေအာ္ပေရးရွင္းေတြအတြက္ အေကာင္းဆံုး စစ္ေျမျပင္ကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၀ ကာလေတြမွာ အေမရိကန္က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ Strategic Defence Initiative က စစ္ေအးတိုက္ပြဲကို အဆံုးသတ္ ေစခဲ့ပါတယ္။ အေျခအေနအရ ခံစစ္နဲ႕ တိုက္စစ္ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးကို ေပါင္းစပ္တိုက္ပြဲ၀င္ရတာလဲ ရွိပါတယ္။ ေနတိုးအဖြဲ႕ၾကီးက ဒီလို ခံစစ္နဲ႕ တိုက္စစ္ ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္းစပ္ထားတဲ့ active defence လို႕ ေခၚတဲ့ strategic doctrine ကို က်င့္သံုးခဲ့ပါတယ္။

(ခ) ရည္မွန္းခ်က္- ရုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚမွဳ (Objective- Surprise)

ရည္မွန္းခ်က္ဆိုတာမွာ ၾကိဳတင္စီမံမွဳ ပါ၀င္ပါတယ္။ ေၾကာင္းက်ိဳးဆက္ႏြယ္မွဳကို ၾကိဳတင္ သံုးသပ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ ရုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚမွဳမွာက်ေတာ့ ၾကိဳတင္စီမံသံုးသပ္ခ်က္ေတြ မပါ၀င္ပါဘူး။ မထင္မွတ္ထားတဲ့ အေျခအေနေတြဟာ မထင္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ စစ္ေျမျပင္မွာေတာ့ ရန္သူမထင္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္မွာ လက္ဦးမွဳယူျပီး တိုက္ခိုက္တာကို surprise attack လို႕ သံုးႏွဳန္းၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးကစားပြဲမွာ ၀ွက္ဖဲ အသံုးျပဳျပီး surprise attack လုပ္ၾကတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။
တခါတရံမွာ စစ္ဆင္ေရးစီမံခ်က္ထဲမွာ တံတားကူးျပီး တဘက္ကမ္းေရာက္ရင္ အဲဒီတံတားကို ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးဖို႕ ညႊန္ၾကားခ်က္ပါျပီး၊ ပကတိေျမျပင္မွာ တံတားရွာလို႕ မရတာေတြလဲ ရွိတတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အျခားႏိုင္ငံေတြကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ရတဲ့ စစ္ပြဲေတြမွာ ဒီလို အေျခအေနမ်ိဳးေတြ ၾကံဳေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေတြကို တပ္မွဴးေတြက unwanted surprise လို႕ ေခၚေ၀ၚသံုးႏွံဳးၾကပါတယ္။

စစ္ဆင္ေရးမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စီမံခ်က္အတိုင္း လက္ေတြ႕မွ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္လာမွာပါ။ ရည္မွန္းခ်က္ကို ျပည့္မွီခ်င္မွ မွီမွာပါ။ ရည္မွန္းခ်က္- ရုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚမွဳ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲေနတာကို အေကာင္းဆံုး တုန္႕ျပန္နည္းကေတာ့ concurrent deductive reasoning ကို အေျခခံျပီး လက္ရွိရွိေနျပီးသား စီမံခ်က္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းနဲ႕ inductive reasoning ကို အေျခခံျပီး၊ ရုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚလာမွဳေတြကို အေကာင္းဆံုး ရင္ဆိုင္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းသစ္ေတြကို ရွာေဖြျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(ဂ) လွဳပ္ရွားမွဳ- လံုျခံဳေရး (Maneuver- Security)

ဒီအေျခခံသေဘာတရား ႏွစ္ခုကလဲ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိေနပါတယ္။ စခန္းထိုင္ေနရင္ လံုျခံဳေရးအတြက္ စိတ္ခ်ရေပမယ့္ တိုက္ကင္းလွည့္လည္စဥ္မွာ ရန္သူနဲ႕ ထိေတြ႕မွဳျဖစ္ျပီး က်ဆံုးထိခိုက္မွဳေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ လံုျခံဳေရးကို ပထမဦးစားေပးျပီး၊ လွဳပ္ရွားမွဳ မရွိျပန္ရင္လဲ တိုက္ပြဲက ေရရွည္မွာ အီလာျပီး၊ တဘက္ရန္သူက ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳ လုပ္လာမယ့္ အႏၱရာယ္ ရွိတတ္ပါတယ္။

စစ္ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀အရ စခန္းသိမ္းပိုက္ခံရမွ ရွံဳးတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္ျပီး containment လုပ္ခံထားရတာကလဲ ရွံဳးတာပါပဲ။ လံုျခံဳေရးကို အားစိုက္လြန္းရင္ လွဳပ္ရွားမွဳ အားနည္းျပီး၊ လွဳပ္ရွားမွဳကို အားစိုက္လြန္းရင္ လံုျခံဳေရးကို ထိခိုက္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ strategic doctrine ေပၚမွာ အေျခခံျပီး၊ ဦးစားေပးသင့္တဲ့ အရာကို ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

(ဃ) ရိုးရွင္းမွဳ - ရွဳပ္ေထြးမွဳ (Simplicity- Complexity)

တခ်ိဳ႕မဟာဗ်ဴဟာ စဥ္းစားေတြးေခၚခ်က္ေတြက ရွဳပ္ေထြးပါတယ္။ ရွဳပ္ေထြးနက္နဲတဲ့ ေအာ္ပေရးရွင္းေတြလဲ အမ်ားအျပား ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက command and staff college ေတြမွာ သင္တန္းပို႕ခ်သူေတြ ၾကံဳေတြ႕ေလ့ရွိတာက သင္တန္းသားေတြရဲ႕ ရိုးရွင္းမွဳ၊ ရွဳပ္ေထြးမွဳေတြကို တုန္႕ျပန္လက္ခံပံု မတူညီမွဳပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တိုက္ခိုက္ေရးမွာ ေတာ္ေပမယ့္ တပ္ေရး၊ တပ္ေထာက္အပိုင္းေတြမွာ အားနည္းတာလဲ ရွိပါတယ္။

အေရးၾကီးတာကေတာ့ လူမွန္၊ ေနရာမွန္ ျဖစ္ဖို႕ပါပဲ။ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ အႏုပညာစတဲ့ က႑ေတြအားလံုးမွာ back office အတြက္ သင့္ေတာ္မယ့္သူေတြနဲ႕ field work အတြက္ သင့္ေတာ္မယ့္သူေတြ သီးျခားစီ ရွိပါတယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက တာ၀န္ခြဲေ၀ေပးတဲ့ အခါ မွန္မွန္ကန္ကန္ အကဲျဖတ္တတ္ဖို႕ လိုပါတယ္။ တခါတရံမွာလဲ ရိုးရွင္းစြာ အမိန္႕အတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ field work ကိုမွ လူရာသြင္းမွဳေတြေၾကာင့္၊ ရွဳပ္ေထြးနက္နဲတဲ့ တာ၀န္ေတြကို ထမ္းေဆာင္ႏိုင္မယ့္ လူေတြက field work ထဲ လိုက္ဆင္းျပီး၊ မဆံုးရွံဳးသင့္ပဲ ဆံုးရွံဳးရမွဳေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ရိုးရွင္းမွဳ- ရွဳပ္ေထြးမွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေနာက္ထပ္အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္ကေတာ့ ရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ အမိန္႕ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ဘုရင္ နပိုလီယံရဲ႕ adjutant technique လို႕ လူသိမ်ားတဲ့ ရွင္းလင္းျပတ္သားေသာ အမိန္႕ဟာ တိုက္ပြဲရဲ႕ အရွံဳးအႏိုင္အတြက္ အေရးၾကီးပါတယ္။ စစ္ေျမျပင္ (သို႕မဟုတ္) စစ္ေျမျပင္သ႑ာန္ ႏိုင္ငံေရးအခင္းအက်င္း အေျခအေနတခုမွာ တိုက္ရင္ ေကာင္းမလားဆိုျပီး လူထုဆႏၵခံယူပြဲ လုပ္ေနလို႕ မရပါဘူး။ တိုက္ခ်င္သူတိုက္ၾကဆိုျပီး စြန္႕ဦးလုပ္ေဆာင္ေစမွဳလဲ လုပ္လို႕ မရပါဘူး။

ကြပ္ကဲမွဳ တစုတစည္းတည္း (unity of command) ရွိရပါမယ္။ ေခါင္းေဆာင္ေတြက တက္မိန္႕၊ ဆုတ္မိန္႕ ေပးရပါမယ္။ တိုက္ပြဲအီေနရင္ က်ားထိုးတက္ရင္လဲတက္၊ အက်အဆံုး အနည္းဆံုးနဲ႕ ဆုတ္ခြာမွဳျပီး တိုက္စစ္အတြက္ ျပန္လည္အားယူမွဳ လုပ္ရင္လဲ လုပ္ရပါမယ္။ ဒီလို ရွင္းလင္းျပတ္သားတဲ့ အမိန္႕ကို မေပးပဲ၊ တိုက္ပြဲအီေနတာကို အခ်ိန္ဆြဲထားရင္ ဒုတိယအေတြး (second thought) ေတြ ၀င္လာျပီး၊ မိမိတပ္ေတြ ဖရိုဖရဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ရွဳပ္ေထြးေနတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဆန္႕က်င္ဘက္ျဖစ္တဲ့ ရိုးရွင္းမွဳနဲ႕ ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းနည္းက အေရးေပၚအေျခအေနမွာ သင့္ေလ်ာ္ပါတယ္။

(င) Mission- People

စစ္ဆင္ေရးေတြမွာ မိမိဘက္က ထိခိုက္က်ဆံုးမွဳ အနည္းဆံုးနဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ကို ျပည့္မွီေအာင္ ထမ္းေဆာင္ဖို႕ ညႊန္ၾကားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒီအခ်က္ႏွစ္ခုကလဲ ဆန္႕က်င္ဘက္ ဒြန္တြဲတည္ရွိေန ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သူေသကိုယ္ေသ ရင္ဆိုင္ၾကရတဲ့ အေျခအေနေတြမွာပါ။ ရည္မွန္းခ်က္တာ၀န္ကို ျပည့္မွီဖို႕ ရဲေဘာ္အခ်ိဳ႕ရဲ႕ အသက္ေတြကို စေတးဖို႕ လိုအပ္လာတာေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။ စစ္မွာ ဒီအခ်က္ကို မလြဲမေသြ လက္ခံႏိုင္ဖို႕ လိုပါတယ္။

မိမိဘက္က ထိခိုက္က်ဆံုးမွဳ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို risks မယူရဲရင္ ရန္သူနဲ႕ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္လို႕ မရပါ။ တဘက္နဲ႕ တဘက္ လက္နက္ကိုင္စြဲတဲ့ အေျခအေနမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ လက္နက္ကိုင္စြဲထားတဲ့ ဘက္တဘက္ကို ရင္ဆိုင္ရတဲ့ အေျခအေနမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီကိစၥဟာ ေခါင္းေဆာင္ေတြအတြက္ ေအာင္ပြဲနဲ႕ စေတးရမွဳအၾကားမွာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိရမယ့္ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ စစ္ရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားေတြဟာ တခုခ်င္း သီးျခားျဖစ္တည္ေနတာေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲတည္ရွိမွဳေတြ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။ စစ္ဘုရင္ ကေလာ့၀စ္က ကြဲျပားျခားနားတဲ့ အေၾကာင္းအရာႏွစ္ခုကို ဆက္စပ္အသံုးျပဳရတဲ့အခါ၊ ဒီအေၾကာင္းအရာႏွစ္ခုမွာ ဘံုဆက္ႏြယ္မွဳ ရွိေနမယ္ဆိုရင္ polarity ဟာ အေၾကာင္းအရာေတြဆီမွာ မဟုတ္ပဲ ဆက္ႏြယ္မွဳ ေပၚမွာ မူတည္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခုနဲ႕ တခု ဆက္ႏြယ္ေနျပီး၊ အျပန္အလွန္ တည္မွီေနသလို၊ဆန္႕က်င္ဘက္ဒြန္တြဲ ျဖစ္တည္မွဳလဲရွိေနတဲ့ စစ္ရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရားေတြကို အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕အညီ အသံုးျပဳႏိုင္သူေတြအေနနဲ႕ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးေတြမွာ ေအာင္ပြဲရႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၂၊ ၄၊ ၂၀၁၁)

ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။

Alger, J. (1982) The Quest for Victory: The History of the Principles of War, Westport, CN:
Greenwood Press

Howard, M. (1983) Clausewitz, Past Masters series, Oxford University Press

Howard, M. & Paret, P. (1976) Clausewitz: On War, Princeton University Press

Edward Luttwak (1987) Strategy: The Logic of War and Peace, Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press