We Fight We Win. -- " More than Media "

သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူခြင္႔တိုက္ပဲြ။ ( RIGHT TO INFORMATION)..ေအာင္စံေအး..။

by Ko Nyo (Notes) on Thursday, April 18, 2013 at 9:59pm

သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူခြင္႔တိုက္ပဲြ။
        ( RIGHTTO INFORMATION)

ဒီမိုကေရစီလို႔ေျပာၾကတဲ႔အခါ လူေတြရဲ႔ ရပိုင္ခြင္႔ေတြ၊ အေျခခံအခြင္႔အေရးေတြရိွတဲ႔လူမႈအေဆာက္အဦး ဒါမွမဟုတ္ တရားဥပေဒစိုးမိုးမႈရိွတဲ႔ လူ႕အဖဲြ႔အစည္းအျဖစ္ ေယဘူယ်ျမင္မၾကမွာပါ။ဒါေတြအတြက္လည္း ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒေတြေရးဆဲြျပီး ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကိုတည္ေဆာက္ၾကရတာပါ။
      ဒါေပမဲ႔ ဘယ္နိုင္ငံရဲ႔ ဖဲြ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွအဲဒီလူ႔အဖဲြ႔အစည္းအတြက္ ျပည္႔စံုတယ္ဆိုတာ မရိွပါဘူး။ တနည္းေျပာရရင္ ဒီမိုကေရစီအခြင္႔အေရးကိုအသံုးခ်ျပီး အဲဒီလူ႕အဖဲြ႔အစည္းအတြက္ တည္ရိွျပီးသားဥပေဒေတြကို ျပဳျပင္ၾကရတယ္၊ တခ်ိဳ႕ဖ်က္သိမ္းရတယ္၊တခ်ိဳ႔ အသစ္ေရးဆဲြျပဌာန္းရတယ္။
   က်ေနာ္တို႔ အိမ္နီးခ်င္း အိႏိၵယနိုင္ငံၾကီးဟာလြတ္လပ္ေရးရျပီးကတည္းက(၁၉၄၇) ဒီမိုကေရစီစနစ္နဲ႔အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔တဲ႔ ကမၻာ့အၾကီးဆံုးဒီမိုကေရစီနိုင္ငံၾကီးပါ။အဲဒီနိုင္ငံမွာ အေျခခံရပိုင္ခြင္႔ေတြရိွေနလင္႔ကစား လက္ေတြ႔ဘ၀မွာ ဆင္းရဲမဲြေတတဲ႔ အလုပ္သမား၊လယ္သမား၊လယ္မဲ႔ယာမဲ႔ေတြရဲ႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြက ဒီေန႔အထိ ဒုနဲ႔ေဒးပါ။ ဒါေၾကာင္႔လည္း အေရာင္အေသြးစံုတဲ႔အိႏိၵယနိုင္ငံၾကီးမွာ လူတန္းစားအစုံ၊ ေတာင္းဆိုတိုက္ပဲြ၀င္မႈအေထြေထြနဲ႔ အခ်ိန္ျပည္႔ရိွေနပါတယ္။
အခုတင္ျပခ်င္တာကေတာ့ ၂၀၀၅ ခုနွစ္မွာ အိႏိၵယပါလီမန္ၾကီးက အတည္ျပဳျပဌာန္းလိုက္တဲ႔Right to Information (RTI)လို႔ေခၚတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ ရယူခြင္႔ဥပေဒေပၚလာတဲ႔ တိုက္ပဲြတစိတ္တေဒသပါ။

                  တိုက္ပဲြအစ၊ အဖိနွိပ္ခံလယ္သမားက

အဲဒီဥပေဒဟာ ဘယ္ပညာရွင္၊ ဘယ္နိုင္ငံေရးသမားမွ ေတြးေခၚၾကံဆလို႔ အစျပဳေပၚထြန္းလာတာမဟုတ္ပဲနင္းျပားဆင္းရဲသား အလုပ္သမား၊ လယ္သမားေတြက သူတို႔အခြင္႔အလမ္းအတြက္ တိုက္ပဲြ၀င္ရင္းအစျပဳလာတာကို သိေစခ်င္ပါတယ္။
        အိႏိၵယ အေနာက္ပိုင္းက ရာဂ်စ္စတန္ျပည္နယ္ဟာမိုးေခါင္ေရရွားေဒသပါ။ ယဥ္ေက်းမႈအစဥ္အလာျမင္႔မားသလို မ်ိဳးခ်စ္စိတ္လည္းၾကီးမားတယ္။ဒါေပမဲ႔ လူမ်ားစုက ဆင္းရဲသားလယ္သမားေတြ။ ေျမမဲ႔ယာမဲ႔ လယ္ကူလီေတြခ်ည္း သန္းနဲ႔ခ်ီရိွတယ္။ေဒသဖံြ႔ျဖိဳးေရးအတြက္ျပည္နယ္အစိုးရကေရာ ဗဟိုအစိုးရကေရာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ စီမံကိန္းေတြကိုလုပ္ေပးၾကတယ္။ဥပမာ(နိုင္ငံတကာအလႈဴေငြတခ်ိဳ႔နဲ႔) ဗဟိုအစိုးရက ဆင္းရဲသားပေပ်ာက္ေရးအတြက္ လူမဲြမ်ားေထာက္ပံ႔ေငြေပးတာ၊ေသာက္ေရသန္႔ေပးေ၀တာ၊ တိရိစၦာန္အစာေပးေ၀တာ၊ စသျဖင္႔အေထာက္အပံ႔ေတြလုပ္ေပးတယ္။ ျပီးေတာ့ေက်ာင္း၊ ေဆးခမ္း၊ လမ္းတံတား လုပ္ငန္းေတြမွာ အဲဒီက နင္းျပားေတြကို ေခၚသံုးတယ္။
     အဲဒီျပည္နယ္မွာ ၅ဦးေကာ္မတီဖဲြ႔ျပီးေက်းရြာကိုအုပ္ခ်ဳပ္တယ္။ ဟိႏၵီဴလို ပန္းခ်ာရတ္ခ်္လို႕ေခၚတယ္။ ေကာ္မတီဟာ ေစာေစာက ဖံြ႔ျဖိဳးေရးအလုပ္ေတြအေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔အခြင္႔အာဏာအျပည္႔ရိွတယ္။ ခက္တာက လယ္သမားအမ်ားစုက စာမတတ္ဖူး။ သူတို႔အတြက္ အစိုးရက ဘာေတြစီမံေပးျပီး၊ဘာေတြကူညီသလဲ ဆိုတဲ႔ အစီအစဥ္ ပေရာဂ်က္ေတြကို မသိဖူး။ ပန္းခ်ာရတ္ခ်္ေတြ လမ္းေဖာက္ဖို႔ေခၚရင္ပိုက္ဆံရလို႔ ေက်းဇူးရွင္လို႔ထင္ေနၾကတယ္။ အလုပ္ၾကမ္းေတြလုပ္ရင္း ၀မ္းသာေနတယ္။ အစိုးရအရာရိွမင္းမ်ားက သူတို႔ကို လုပ္ခေပးတဲ႔အခါတိုင္း စာအုပ္နီၾကီးတအုပ္ အျမဲကိုင္ေဆာင္ေလ႔ရိွတာကိုေတာ့သူတို႔ျမင္ေနက်မို႔သိတယ္။ သူတို႔လစာထုတ္တိုင္း အဲဒီစာအုပ္ၾကီးဒထဲမွာ ေရးမွတ္ေနတာကိုလည္းသိထားတယ္။ ပန္းခ်ာရတ္ခ်္ေတြက သူတို႔သားသမီးေတြကို ျမိဳ႔ေပၚတက္ျပီးစာသင္ခိုင္းတယ္၊ ျပီးေတာ့အရာရိွ အရာခံေတြ ျဖစ္သြားၾကတယ္။ ျပီးေတာ့ ျမိဳ႕ေပၚမွာလည္း အိမ္ေတြျခံေတြကားေတြနဲ႔။လယ္သမားေတြကေတာ့ လူမဲြဘ၀ကတိုးတက္မလာဖူး။
       ေလးနွစ္တၾကိမ္ ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္တဲ႔အခ်ိန္က်ရင္ နိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြသူတို႕ရြာကိုေရာက္လာျပီး တရားေတြေဟာၾကမယ္၊ ျပီးရင္ အရက္ေသာက္ရမယ္၊ အာလူးပူရီနဲ႔ နံျပားအ၀စားရမယ္၊ ကံေကာင္းတဲ႔လူတခ်ိဳ႕က အမတ္မင္းရဲ႔ မဲဆြယ္ကားေပၚမွာ မတ္တပ္စီးခြင္႔ရမယ္၊ဒါနဲ႔ပဲေက်နပ္ျပီး ရြာျပန္ရင္ ၾကြားလံုးထုတ္လို႔မဆံုး။ ဒီလိုနဲ႔ ၁၉၉၀ခုနွစ္ေလာက္မွာဒီလူေတြရဲ႔ အခြင္႔အေရးအတြက္ ပညာတတ္လူတစုကဦးေဆာင္ျပီး Mazdoor Kisan ShaktiSangathan(MKSS) ကိုဖဲြ႔စည္းခဲ႔ၾကတယ္။ အဓိကအဖဲြ႔၀င္ေတြကေတာ့ လူမဲြလယ္သမားေတြပဲ။
       အမွန္ေတာ့ ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ ဗဟိုအစိုးရကလယ္သမားနင္းျပားေတြဘ၀ အသက္ရႈဴေခ်ာင္ဖို႔ တတ္နိုင္သေလာက္ ေဖးမခဲ႔ေပမဲ႔ ပန္းခ်ာရတ္ခ်္ေတြကပညာမဲ႔ လယ္သမားေတြကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေခါင္းပံုျဖတ္ခဲ႔ၾကတယ္။ ဒီလယ္သမားေတြထြက္ေပါက္ရဖို႔ေစာေစာက MKSS ကတံခါးဖြင္႔ေပးလာတယ္။ နင္းျပားလယ္သမားေတြဘာမွန္းမသိပဲ တသက္လံုး မထိမကိုင္ခဲ႔ဖူးတဲ႔စာအုပ္နီၾကီးကို ၾကည္႔ရႈခြင္႔ရဖို႔ ေတာင္းဆိုမႈေတြ လိႈ႕ေဆာ္မႈေတြျဖစ္လာတယ္။ စာနာတတ္တဲ႔အရာရိွတခ်ိဳ႕က အဲဒီစာအုပ္ၾကီးမွာ မတရားမႈေတြ၊ အလိမ္အညာေတြ၊ ျခစားမႈေတြ ရိွတယ္ဆိုတာကိုလယ္သမားအက်ိဳးေဆာင္ MKSS ေတြကို လက္တို႔လိုက္လို႔ျဖစ္တယ္။
     ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အရာရိွတခ်ိဳ႔နဲ႔ပန္းခ်ာရတ္ခ်္္ ေတြဟာ နင္းျပားေတြဆီကမတရား ေခါင္းပံုျဖတ္ခဲ႔တဲ႔ အေထာက္အထားေတြ ေပၚထြက္လာေအာင္အားထုတ္လာၾကတယ္။ အေျခအေနကို ရဲရဲရင္႔ရင္႔ ေျဖရွင္းဖို႔ ပညာတတ္MKSS ေတြၾကံဆလာၾကတယ္။

                          လူထုၾကားနာပဲြမ်ား

သူတို႔ေရြးခ်ယ္လိုက္တဲ႔နည္းက ရိုးရိုးရွွင္းရွင္းေလး။ (Jan Sunwais) လို႔ေခၚတဲ႔လူထုၾကားနာပဲြေတြက်င္းပျပီး အမွန္တရားေဖာ္ထုတ္ပဲြေတြ လုပ္ခဲ႔ၾကတာပါ။ လူထုၾကားနာပဲြေတြအျဖစ္ရြာေတြမွာ အစည္းေ၀းေခၚတယ္၊ သိထားတဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို အေျခခံျပီး တာ၀န္ရိွတဲ႔ အစိုးရအရာရိွေတြ ပန္းခ်ာရတ္ခ်္ေတြကို ေမးျမန္းတယ္။ ခံခဲ႔ရတဲ႔ လယ္သမား၊ အလုပ္သမား တဦးခ်င္းစီကသူတို႔ ဘယ္အခ်ိန္၊ ဘာအလုပ္ေတြကို လုပ္ခ ဘယ္ေလာက္နဲ႔ လုပ္ခဲ႔ၾကရတယ္ဆိုတာေတြကို အဲဒီၾကားနာပဲြကတဆင္႔တင္ျပၾကတယ္။
ၾကားနာပဲြေတြကို လူထုက သူတို႔ၾကိဳက္တဲ႔ေနရာမွာ လြတ္လြတ္လပ္လပ္လုပ္ၾကတယ္။ ပန္ခ်ာရာတ္ခ်္ေတြဦးေဆာင္သြားမွာစိုးလို႔ ေက်းရြာအစည္းေ၀းပဲြေတြမွာမလုပ္ဖူး။ ရပ္ရြာကအမ်ားေလးစားအသိအမွတ္ျပဳတဲ႔သူေတြကို သဘာပတိထားျပီးေဆာင္ရြက္တယ္။ ျပီးေတာ့ အဲဒီၾကားနာပဲြေတြကို တရြာလံုး၊ အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြ၊ေရြးေကာက္ခံကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔မီဒီယာေတြကိုပါဖိတ္ၾကားတယ္။ MKSS ေတြက ဒီၾကားနာမႈမွာ ဖံြ႕ျဖိဳးေရး စီမံကိန္းတခုရဲ႔လဂ္စားမႈဆိုင္ရာသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို ေဗာ္လန္တီယာ အဖဲြ႔ေတြဆီက ရယူခဲ႔တယ္။ အစိုးရအရာရိွေတြဆီကလည္းတရား၀င္ အသံုးျပဳမႈ မွတ္တမ္းေတြကို ခက္ခက္ခဲခဲခ်ည္းကပ္ရယူခဲ႔တယ္။
ၾကားနာပဲြအစည္းအေ၀းေတြစတာနဲ႔ စည္းမ်ဥ္းေတြကိုတခါတည္းထုတ္ျပန္တယ္။အရက္မူးေနသူကလဲြလို႔ ဘယ္သူမဆို ကိုယ့္အျမင္ေဖာ္ထုတ္ခြင္႔ရတယ္။ ရြားသားေတြ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ အေထာက္အပံ႔ေပးသူေတြ၊ ကန္ထရိုက္တာေတြက သူတို႔ ဘယ္သူဆီက ဘာအတြက္ ေငြဘယ္ေလာက္ ရတယ္ဆိုတာေတြကိုတင္ျပၾကတယ္။ အစိုးရ အရာရိွေတြက ျပန္ျပီးရွင္းျပတယ္။ သူတို႔ကိုယ္သူတို႕လည္းကာကြယ္တယ္။အဲဒီနည္းနဲ႔ ေငြေၾကးကြာဟမႈနဲ႔ အလဲြသံုးစားမႈေတြကို စံုစမ္းနိုင္ခဲ႔တယ္။ ေညာင္ျမစ္တူးရင္းပုတ္သင္ဥေတြေပၚလာတယ္။
  ပထမဆံုးJan Sunwais ကို၁၉၉၄ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာမွာစလုပ္ခဲ႔တယ္။ အဲဒီမွာ ေဒါသထြက္ေနတဲ႔ အလုပ္သမားလယ္သမားေတြက သူတို႔ ဘယ္တံုးကမွ အလုပ္မသြားပဲ သူတို႔နာမည္ေတြ နဲ႔လုပ္ခရခဲ႔တာေတြကို အစိုးရအရာရိွၾကီးေတြရဲ႔(Measure Book) မွာ ေဖာ္ျပထားတာကို အတုေတြအျဖစ္ ေဖာ္ထုတ္နိုင္ခဲ႔တယ္။ ျပီးေတာ့ ေက်ာင္းမေဆာက္၊လမ္းမေဖာက္၊ ေဆးခန္းမရိွပဲ စာရင္းျပထားတာေတြေဖာ္ထုတ္ခဲ႔တယ္။
 လူထုၾကားနာပဲြေတြ(JanSunwais) ကေန
-စီမံကိန္းအတြက္ အ၀ယ္စာရင္းကို နည္းနည္း၀ယ္ျပီးစာရင္းမ်ားမ်ား ပိုျပတာမ်ိဳး။
-အရည္အေသြးနိမ္႔က်တဲ႔ အညံ႔စားပစၥည္းေတြ ၀ယ္ျပီးေစ်းတင္ထားတာမ်ိဳး။
- အလုပ္သမားအမည္စာရင္းေတြထဲမွာ ေသဆံုးျပီးသားအမည္ေတြမဖ်က္ပဲ တင္ထားတာမ်ိဳး။
-အလုပ္သမားေတြကို အမွန္တကယ္ေပးရမဲ႔ လုပ္ခ ထက္ေစ်းနွိမ့္ေပးထားတာမ်ိဳး။
-ဘယ္တံုးကမွ မလုပ္ခဲ႔တဲ႔ စီမံကိန္းေတြ ထည့္သြင္းစာရင္းျပထားတာမ်ိဳး။
-အလုပ္သမားေတြသံုးတဲ႔ စာရင္းအင္းကို လိမ္လည္ျပတာမ်ိဳးေတြလည္းပါတယ္။စီမံကိန္းရဲ႔ ၆၀ရာနံႈးေလာက္စာရင္းျပျပီး အလုပ္သမားေတြအတြက္ ၄၀ရာနံႈးပဲသံုးစဲြတာမ်ိဳးေတြ။
 လူထုၾကားနာပဲြေတြကေနအစိုးရစီမံကိန္းေတြကိုသိခဲ႔ရေပမဲ႔ အဲဒီစီမံကိန္းေတြက သူတို႔ဘ၀အတြက္ မဟုတ္ဖူးဆိုတာကိုလူထုက သေဘာေပါက္သြားခဲ႔တယ္။ သူတို႕အတြက္လုပ္ခဲ႔တဲ႔စီမံကိန္းေတြကေန သူတို႔ ဘာမွ အက်ိဴးမခံစားခဲ႔ရတာကိုျမင္သြားတယ္။ သူတို႕တသက္လံုး ဂရုမစိုက္မိတဲ႔ စာအုပ္နီၾကီးကေန အထက္လူၾကီးေတြရဲ႔ လဂ္စားမႈေတြသိလိုက္ရတယ္။ ဒီထက္ပိုသိလိုက္ရတာက သူတို႕တေတြဟာ ဘယ္တံုးကမွ မွတ္တမ္းမရိွ၊ အမွတ္မထားခဲ႔မိတဲ႔အမွားေတြပဲျဖစ္တယ္။ အခုလို ၾကားနာပဲြေတြေၾကာင္႔သာ အစိုးရ အသံုးစရိတ္ေတြကို သက္ေသနဲ႔တကြရခဲ႔တာျဖစ္တယ္။

                   အရာရိွဆိုးမ်ား တုန္႔ျပန္မႈ

MKSS ေတြရဲ႔ ျပည္သူၾကားနာေရးပဲြေတြကို ၁၉၉၈မွာေတာ့  အစိုးရအရာရိွေတြက ေဒါသတၾကီးတုန္႔ျပန္လာတယ္။ အစိုးရကသူတို႕ကို ျပည္သူ႕ၾကားနာပဲြေတြအတြက္ (Measure Book) ေကာ္ပီကိုေပးဖို႔ အမိန္႔ထုတ္တာကိုမလိုက္နာပဲ သပိတ္ေမွာက္ဆႏၵျပခဲ႔တယ္။  သူတို႔အေနနဲ႔အစိုးရစာရင္းစစ္ကလဲြလို႔ တျခားဘယ္သူ႔ကိုမွ စာရင္းအင္းေတြ မျပနိုင္ဖူးလို႔ ျငင္းဆန္တယ္။ျပီးေတာ့ MKSSေတြကို ျခိမ္းေျခာက္တာ၊ တိုက္ခိုက္တာေတြ လုပ္တယ္။ ဆင္းရဲသား လယ္သမားေတြၾကားဇာတ္ကဲြမႈ မ်ိဳးရိုးမတူမႈ၊ ဘာသာမတူမႈေတြ အေျခခံျပီး ေသြးခဲြတာေတြလည္းလုပ္လာတယ္။ ဒီလိုအေနွာက္အယွက္ေတြထဲကပဲ MKSS ေတြက ၾကားနာပဲြေတြ ဆက္လုပ္ခဲ႔တယ္။

                        လူထုၾကားနာပဲြရဲ႔အသီးအပြင္႔

၁၉၉၆မ်ာ MKSS ေတြက၅ဦးေကာ္မတီဥပေဒေတြျပင္ဖို႕ ထိုင္သပိတ္ေတြဆင္နဲႊျပီး ေတာင္းဆိုခဲ႔တယ္။ေဒသႏၱရအာဏာပိုင္ေတြရဲ႔ စာရင္းစာအုပ္ေတြ ေကာ္ပီကူးယူခြင္႔ေတာင္းဆိုတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြကျငင္းဆန္လို႔လူထုခ်ီတက္ပဲြေတြနဲ႔ ေတာင္းဆိုတယ္။ရာဂ်စ္စတန္ျပည္နယ္ ျမိဳ႔ေတာ့ ဂ်ိဳက္ပူမွာ ၅၃ရက္ၾကာခ်ီတက္လႈပ္ရွားမႈကိုလုပ္ခဲ႔တယ္။အိႏိၵယတျပည္လံုး အဲဒီလႈပ္ရွားမႈေတြပ်ံ႔နွံ႔သြားတယ္။ အဖိနွိပ္ခံေတြဘက္က လယ္သမား အလုပ္သမားေတြနဲ႔ပညာရွင္ေတြ၊ မီဒီယာေတြ နိုင္ငံေရးသမားေတြ ပူးေပါင္းပါ၀င္လာတယ္။ အစိုးရဟာ အမ်ားနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ႔သိသင္႔သိထိုက္တာေတြကို အမ်ားသိေအာင္ေဆာင္ရြက္္ေပးရမယ့္တာ၀န္ရိွတယ္ဆိုတာကို ေတာင္းဆိုလာတယ္။ဒီလိုနဲ႔ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၀ မွာ ရာဂ်စ္စတန္ျပည္နယ္ထဲမွာ (Right To Information) သတင္းအခ်က္အလက္ရယူနိုင္တဲ႔ အခြင္႔အေရး ဥပေဒ ကို ျပဌာန္းေပးလိုက္ရေတာ့တယ္။ အဲဒီျပည္နယ္ထက္ ေနာက္က်ျပီးတိုက္ပဲြ၀င္ခဲ႔ေပမဲ႔ အဲဒီဥပေဒျပဌာန္းနိုင္ခြင္႔ ေစာေစာရသြားတဲ႔ ျပည္နယ္ေတြကေတာ့ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းကတမီလ္းနာဒူးျပည္နယ္(၁၉၉၆)၊ ဂိုအာျပည္နယ္(၁၉၉၇)၊ မကၠဒယာပရာဒါက္ခ်္(၁၉၉၈) အပါအ၀င္ ျပည္နယ္၈ခုမွာ ဒီဥပေဒကိုျပဌာန္းနိုင္ခဲ႔တယ္။ ဗဟိုအစိုးရပါလီမန္ထဲမွာေတာ့ ၂၀၀၅ခုနွစ္ ဂ်ြန္လ၁၅ရက္မွာ တျပည္လံုးကိုလြမ္းျခံဳတဲ႔ Right to Information ကိုျပဌာန္းေပးလိုက္တယ္။

                      ရလဒ္ေကာင္းမ်ား

ဒီလႈပ္ရွားမႈကေန အစိုးရမူ၀ါဒေရးဆဲြရာမွာ လက္ေတြ႔က်က်လုပ္ေဆာင္ဖို႕တြန္းအားေတြျဖစ္ေစခဲ႔တယ္။ဥပမာ စီမံကိန္းတခုမွာ ၆၀ရာနႈံးကိုအလုပ္အကိုင္အတြက္သံုးျပီး ပစၥည္း၀ယ္ဖို႔ ၄၀ရာနံႈးထက္မပိုဖို႔ျပဌာန္းတာေတြျဖစ္လာတယ္။ဒီလႈပ္ရွားမႈေၾကာင္႔ ရာဂ်စ္စတန္ျပည္နယ္က အစိုးရဌာန ၅၅ခုဟာ ျပည္သူ႔အခြင္႔အေရးေတြကိုအရင္ထက္ ျမန္ျမန္ အေကာင္ထည္ေဖာ္လာတယ္။  လူထုၾကားနာပဲြေတြေၾကာင္႔ေဒသအာဏာပိုင္ေတြ၊ အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔ အစိုးရ၀န္ထမ္းေတြ၊ နိုင္ငံေရးသမားေတြ အၾကား ျခစားမႈ၊အလဲြသံုးစားမႈေတြကို ထိမ္းခ်ဳပ္နိုင္ခဲ႔တယ္။ အစိုးရမွတ္တမ္းေတြကို သာမန္ျပည္သူေတြလက္လွမ္းမီသိရိွနိုင္လို႔အစိုးရ စီမံကိန္းနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို တိုးတက္ေစေအာင္ေျပာင္းလဲနိုင္ခဲ႔တယ္။ ျပည္သူေတြကိုနိုးၾကားေစျပီးညီညြတ္မႈရိွေစခဲ႔တယ္။ မတရားမႈ အလဲြသံုးစားမႈေတြကို ေဖာ္ထုတ္ရဲတဲ႔ သတၱိနဲ႔အခြင္႔အေရးေတြ ရိွလာတယ္။ ပြင္႔လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာ၀န္ခံမႈေတြ ပိုျဖစ္လာတယ္။ အစိုးရကေရာအစိုးရမဟုတ္တဲ႔ NGO ေတြကပါ မိမိတို႕စီမံကိန္းကိ ုအမ်ား ျပည္သူေတြသိေအာင္ ရွင္းလင္းျပတာေတြျဖစ္လာတယ္။ဒီကေန႔အခ်ိန္မွာအမ်ိဳးသမီးအခြင္႔အေရးသမားေတြ၊ လူ႔အခြင္႔အေရးလႈပ္ရွားသူေတြကေတာင္ RTIဥပေဒကို အသံုးျပဳျပီး အိႏိၵယလူ႔အဖဲြ႔အစည္းရဲ႔ အေျပာင္းအလဲေတြျမွင္႔တင္နိုင္ခဲ႔တယ္။
RTI(Right To Information) ကမ္္ပိန္းဟာ အိႏိၵယရဲ႔တည္ရိွဆဲ ဒီမိုကေရစီအေဆာက္အအံုေအာက္က ျပည္သူေတြအတြက္ အဓိပၸါယ္ျပည္႔၀တဲ႔ ဒီမိုကေရစီအခြင္႔အေရးေတြပိုမိုရရိွေစခဲ႔တယ္။

           ဘာ့ေၾကာင္႔ေအာင္ျမင္တာလဲ

လူထုၾကားနာပဲြေတြက ဘာေၾကာင္႔ေအာင္ျမင္တာလဲဆိုတာေဟာဒီအခ်က္(၃)ခ်က္နဲ႔ သံုးသပ္ေဖာ္ထုတ္ခဲ႔ၾကတယ္။
၁။ MKSS ေခါင္းေဆာင္မႈအပိုင္းက ကိန္းၾကီးခန္းၾကီးမလုပ္ၾကဘူး။ ျပည္သူေတြနဲ႔ အတူစား အတူသြားျပီး တသားထဲရိွေနၾကတယ္။ ျပည္သူေတြ ေသာက္သံုးေရခက္ခက္ခဲခဲသယ္ယူသလို သူတို႔လည္း ဒုကၡခံသယ္တယ္။ ျပည္သူရဲ႔ ယံုၾကည္မႈကို သူတို႔နဲ႔ ေအးအတူပူအမွ်ေနထိုင္ျပီးအရယူတယ္။
၂။ လိုအပ္တဲ႔ ဘ႑ာေငြေၾကးကို ေဒသခံေတြနဲ႔ တသီးပုဂလအလႈဴရွင္ေတြဆီကေနပဲယူတယ္။ဘယ္NGO နဲ႔ အစိုးရဆီကမွမယူဖူး။ ဒါေၾကာင္႔ သူတို႔ရဲ႔ လြတ္လပ္မႈနဲ႔ ၾသဇာကို ထိမ္းသိမ္းနိုင္ခဲ႔တယ္။အာဏာပိုင္ေတြကိုလည္း တည့္တည့္ရင္ဆိုင္နိုင္ခဲ႔တယ္။
၃။ MKSSေခါင္းေဆာင္ပိုင္းေတြဟာ ဗ်ဴရိုကရက္ေတြ၊ပညာရွင္ေတြ၊ အျခားတက္ၾကြလႈပ္ရွားသူေတြ မီဒီယာေတြနဲ႔ ေကာင္းေကာင္းဆက္သြယ္ လႈပ္ရွားနိုင္တဲ႔အရည္အခ်င္းေတြရိွတယ္။ သူတို႔လႈပ္ရွားမႈ သတင္းေကာင္းေတြကို ပ်ံ႔နွံ႔ေအာင္လုပ္နိုင္တယ္။

                          နိဂံုး
RTI ဥပေဒကို ျပည္နယ္အစိုးရနဲ႔ ဗဟိုအစိုးရကတိတိက်က်လိုက္နာက်င္႔သံုးမႈမရိွတဲ႔ အေျခအေနေတြလည္း ရိွေနတံုးပါ။ မသမာမႈေတြဆိုတာRTI နဲ႔ ေဖာ္ထုတ္ယံုနဲ႔သာ လံုေလာက္မႈမရိွပဲ တရားဥပေဒရဲ႔ အေထာက္အပံ႔ေတြ ကလည္းအေရးပါတယ္။အေသခ်ာဆံုးကေတာ့ ျပည္သူေတြက ညီညီညြတ္ညြတ္ အေထာက္အထားခိုင္မာမႈနဲ႔ သက္ေသျပေဖာ္ထုတ္နိုင္ဖို႔ပဲျဖစ္တယ္။အစိုးရေတြရဲ႔ ပြင္႔လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာ၀န္ခံမႈကို တြန္းအားေပးမွာက သတင္းအခ်က္အလက္ရယူခြင္႔( Right to Information) ပဲျဖစ္တယ္။

ေအာင္စံေအး။