ေရြးေကာက္ပြဲဆိုရာ၀ယ္

Dim Lian (ျမန္မာျပည္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္)

ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာ အမ်ားျပည္သူလူထုကေန တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ိဳးရွိေစမယ့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတ္ႏိုင္သူ၊ မူ၀ါဒေရးဆြဲႏိုုင္သူမ်ားကို ေရြးခ်ယ္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္မွဳ ျဖစ္စဥ္တခုျဖစ္ပါတယ္။ ၁၇ ရာစုက အစျပဳျပီး ေခတ္သစ္ကိုယ္စားျပဳ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို အသံုးျပဳလာၾကပါတယ္။ The spirit of Laws ဆိုတဲ့ စာအုပ္ထဲမွာ Montesquieu က ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ မဲေပးျခင္းအားျဖင့္ ျပည္သူလူထုဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို က်င့္သံုးတာျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုဟာ ေနာင္လာမယ့္ အစိုးရေတြ၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္သူေတြျဖစ္တယ္လို႕ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။

ေရွးေခတ္ဂရိနဲ႕ ေရာမသမိုင္းေတြထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲသ႑ာန္ေတြ အမ်ားအျပားေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို လူထုက ေရြးေကာက္တဲ့ ေခတ္သစ္ေရြးေကာက္ပြဲေတြကေတာ့ ၁၇ ရာစုအေစာပိုင္း ကာလက ေျမာက္အေမရိကနဲ႕ ဥေရာပမွာ ထြန္းကားခဲ့တဲ့ ကိုယ္စားျပဳဒီမိုကေရစီ အေတြးအေခၚကေန ေပၚေပါက္လာတာပါ။ အစိုးရေနရာေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ေရြးခ်ယ္တာမွာ သ႑ာန္အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ အခ်ိဳ႕၀န္ၾကီးေနရာေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႕ ေရြးခ်ယ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီစနစ္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္။ သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲ(presidential election)၊ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပြဲ(General election)၊ ေဒသဆိုင္ရာ ေရြးေကာက္ပြဲ (local election) စတာေတြပါ။

ေရြးေကာက္ပြဲသြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား

ေရြးေကာက္ပြဲသြင္ျပင္လကၡဏာအမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။

(၁) Suffrage
ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ ဘယ္သူက မဲေပးခြင့္ ရွိတယ္ဆိုတာ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေရး ေကာ္မရွင္ေတြက လူေတြအားလံုးကို မဲေပးခြင့္ မေပးပါဘူး။ စိတ္ေ၀ဒနာသည္ေတြနဲ႕ ကန္႕သတ္အသက္မျပည့္ေသးသူေတြဟာ မဲေပးခြင့္ မရွိပါဘူး။ ေရွးေခတ္ေအသင္မွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြနဲ႕ ေက်းက်ြန္ေတြကို မဲေပးခြင့္ မျပဳခဲ့ပါဘူး။

(၂) Nomination
ကိုယ္စားျပဳ ဒီမိုကေရစီ (representative democracy) မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္မယ့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းေတြကို ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက ၾကိဳတင္ေရြးခ်ယ္ျပီး အမည္စာရင္း တင္သြင္းရပါတယ္။ တိုက္ရိုက္ဒီမိုကေရစီ (Direct democracy) မွာက်ေတာ့ ဒီမိုကေရစီျဖစ္တဲ့အတြက္ ေကာ္မရွင္က သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရည္အခ်င္း ျပည့္မွီသူတိုင္း ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအေနနဲ႕ မွတ္ပံုတင္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာႏိုင္ငံေရးပါတီ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအျပင္ တသီးပုဂလိက ကိုယ္စားလွယ္ေတြပါ အမည္စာရင္း တင္သြင္းခြင့္ရွိပါတယ္။

(၃) Electoral system
ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ဆိုတာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အစီအမံေတြနဲ႕ မဲေပးေရြးခ်ယ္တဲ့ စနစ္ေတြကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ေတြမွာ နဲ႕ ဆိုျပီး အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိပါတယ္

(၄) Scheduling
ဒီမိုကေရစီစနစ္ရဲ႕ အေျခခံသေဘာသဘာ၀ဆိုတာမွာ ေရြးေကာက္ခံ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားဟာ လူထုအေပၚမွာ တာ၀န္ခံမွဳ ရွိရပါတယ္။ အစိုးရ အဖြဲ႕အတြင္းမွာ တာ၀န္ဆက္ယူႏိုင္ဖို႕အတြက္ မဲေပးသူေတြရဲ႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြကို အခ်ိန္အတိုင္းအတာတခု သတ္မွတ္ျပီး ပံုမွန္က်င္းပရပါတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕သစ္ေတြကို ထပ္မံေရြးခ်ယ္ဖြဲ႕စည္းရပါတယ္။ အိုင္ယာလန္ ႏိုင္ငံမွာ သမၼတကို ခုနစ္ႏွစ္တၾကိမ္ ေရြးခ်ယ္ျပီး၊ အေမရိကန္သမၼတကိုေတာ့ ေလးႏွစ္တၾကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပ ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။

ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား

အားနည္းတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲစံညႊန္းေတြကို မျပည့္မွီပါဘူး။ ေရြးေကာက္ပြဲလြတ္လပ္ခြင့္၊ တရားမွ်တခြင့္ေတြ မရွိပါဘူး။ အာဏာရွင္ေတြက က်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြဟာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ (စစ္တပ္၊ ရဲ၊ မာရွယ္ေလာ၊ တင္းၾကပ္တဲ့

ေရြးေကာက္ပြဲ ဥပေဒ) ကို က်င့္သံုးျပီး အာဏာအတင္းရယူတာေတြ လုပ္တတ္ၾကပါတယ္။ အာဏာရွင္ လက္ကိုင္တုတ္အဖြဲ႕အစည္းေတြကလဲ မဲရံုၾကီးၾကပ္သူေတြကို ေနရာယူျပီး မဲခိုးတာေတြ၊ အတိုက္အခံ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုကို ေထာက္ခံသူေတြကို အုပ္စုဖြဲ႕ ရန္ျပဳတာေတြ လုပ္တတ္ၾကပါတယ္။

ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိတဲ့ ျပႆနာေတြကေတာ့
(၁) ပြင့္လင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးေျပာဆိုခြင့္ မရွိတာေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေရးရာေတြ၊ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း အမည္စာရင္းေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေကာ္မရွင္က ထုတ္ျပန္မွဳမရွိတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္မွာ စာနယ္ဇင္း လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ လြတ္လပ္စြာ ေဟာေျပာခြင့္မရွိပဲ တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။
(၂) တရားမမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒေတြကိုလဲ အာဏာရွင္အစိုးရေတြက ခ်မွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အတိုက္အခံကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ခြင့္ မေပးတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
(၃) ေရြးေကာက္ပြဲကင္ပိန္းေတြကို ဖ်က္ဆီးတာေတြလဲ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါတယ္။ အတိုက္အခံပါတီရံုးေတြကို ပိတ္ခိုင္းတာ၊ ကင္ပိန္းလွဳပ္ရွားမွဳေတြကို ဖိႏွိပ္တာ၊ မဲေပးသူေတြကို ျခိမ္းေခ်ာက္ျပီး အာဏာရွင္ကိုပဲ မဲေပးခိုင္းတာေတြ ျပဳလုပ္တတ္ပါတယ္။
(၄) ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပတဲ့ နည္းလမ္းေတြ ရွဳပ္ရွဳပ္ေထြးေထြး လုပ္ထားတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ မဲေပးသူေတြကို မဲေပးရတဲ့ ပံုစံေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေ၀၀ါးေအာင္လုပ္တာေတြ၊ မဲပံုးဖ်က္ဆီးတာေတြ၊ ရလာဒ္မွားေပးတာေတြ၊ မဲရံုေတြမွာ အာဏာရွင္လက္ကိုင္တုတ္ေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေနတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး
စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ထြန္းကားဖို႕အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ အဓိကက်ေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲလြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ တရားမွ်တမွဳ မရွိရင္ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို မတည္ေဆာက္ႏိုင္ပါဘူး။ အာဏာရွင္ေတြက်င္းပတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲေတြမွာ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ တရားမွ်တမွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ျပႆနာေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရြးေကာက္ပြဲတိုင္းဟာ ဒီမိုကေရစီကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အဆိုျပဳခ်က္ေတြဟာ မမွန္ကန္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။